Vòng tua máy (rpm) là gì?
RPM là viết tắt của 'revolutions per minute', số vòng quay mỗi phút của trục khuỷu (trục biến đổi chuyển động lên xuống của pít-tông thành chuyển động quay và truyền động đến ly hợp).
Tay dên và trục khuỷu của Honda Sonic
Momen xoắn là gì?
Momen xoắn là lực xoay của trục khuỷu và nó tượng trưng cho lực quay của bánh xe, momen xoắn càng lớn thì lực quay bánh xe càng lớn, xe sẽ càng bốc và kéo được tải trọng lớn.
Ly hợp là gì?
Sự khác biệt giữa cấp số lớn và cấp số nhỏ trên xe mô tô.
Ở cấp số càng lớn (3,2,1) , chúng ta có tỉ số truyền từ trục khuỷu đến trục hộp số sẽ càng thấp, lấy ví dụ bánh răng trục khuỷu có 10 răng và bánh răng hộp số ở số 1 là 30 răng, ta có tỉ số truyền là 1:3. Như vậy trục khuỷu phải quay 3 vòng mới làm bánh răng hộp số quay 1 vòng. Lúc này vòng tua máy càng cao xe sẽ có lực kéo mạnh nhưng tốc độ sẽ không được tối ưu.
Ở cấp số càng nhỏ (4,5,6) , tỉ số truyền động càng cao, ví dụ bánh răng trục khuỷu có 10 răng và bánh răng hộp số ở số 4 là 5 răng thì tỉ số truyền động là 2:1. Như vậy trục khuỷu quay một vòng thì bánh răng hộp số đi được 2 vòng. Vòng tua máy càng cao xe sẽ chạy càng nhanh nhưng lực kéo sẽ yếu.
Do vậy, càng lên số lực kéo của xe sẽ càng yếu nhưng tốc độ sẽ tăng, càng về nhiều số tốc độ sẽ giảm nhưng lực kéo sẽ tăng lên.
Chuyện gì xảy ra khi chúng ta về số?
Lấy ví dụ chúng ta đi với vận tốc 50km/h ở số 3, lúc này vòng tua máy là 6.000 vòng/ phút. Xe chuyển động bình thường nghĩa là truyền động từ động cơ đến hộp số không bị ngắt quãng, bánh xe và động cơ hoạt động cùng một vận tốc. Về số 2, lúc này xe bị ghì lại và vòng tua máy tăng lên 7.500 vòng/ phút.
Khi ta về số tức tỉ số truyền thay đổi từ cao xuống thấp, lúc này tốc độ quay của trục khuỷu sẽ giảm xuống và lực kéo (momen xoắn) sẽ tăng lên.
Tại sao tốc độ quay trục khuỷu giảm nhưng vòng tua máy trên đồng hồ lại tăng? Xe bị ghì lại do đâu?
Giả sử vận tốc theo cấp số thực tế như sau (FZ150i):
- 50 km/h - số 3 - vòng tua lý tưởng phải đạt 6.000 vòng/phút
- 40 km/h - số 2 - vòng tua lý tưởng phải đạt 6.000 vòng/phút
- 50 km/h - số 2 - vòng tua lý tưởng phải đạt 7.500 vòng/phút
Khi đang chạy ở tốc độ 50 km/h ở số 3 (tương ứng với vòng tua 6.000 vòng/ phút), trả về số 2 thì:
- Tỉ số truyền thay đổi từ cao xuống cấp, tốc độ trục khuỷu sẽ giảm tương ứng với vòng tua 6.000 ở số 2 là 40 km/h.
- Tuy nhiên bánh xe vẫn đang quay ở vận tốc 50 km/h. Có nghĩa là lúc này trục khuỷu của động cơ và bánh xe không đồng tốc lý tưởng với nhau.
Chính xác hơn là lá bố (nhận truyền động từ động cơ) và lá thép (liên kết với truyền động của bánh xe) trong bộ ly hợp sẽ quay với 2 tốc độ khác nhau, lá bố (40 km/h) quay chậm hơn lá thép (50km/h), do vậy có 2 hiện tượng xảy ra:
- Lực ma sát làm cho lá bố quay theo tốc độ của lá thép, hay nói cách khác là bánh xe dẫn động ngược lên trục khuỷu và làm cho vòng tua máy tăng lên khoảng 7.500 vòng/ phút (tương xứng với tốc độ 50 km/h của xe ở số 2).
- Chuyển động quay của lá thép sẽ bị lực ma sát từ lá bố ngăn trở và từ đó bánh xe bị động cơ thắng/ghì lại.
Càng về nhiều số thì tốc độ chênh lệch giữa lá bố và lá thép càng lớn, lực ma sát ngăn trở chuyển động của bánh xe sẽ càng mạnh, xe sẽ gằn và thậm chí dẫn đến hiện tượng khóa bánh sau.
![[Video] Đánh giá hiệu năng Asus ZenFone Max - đa nhiệm tốt pin trâu](http://cdn.trangcongnghe.vn/thumb/160x240/2016-02/thumbs/14560222511video-danh-gia-hieu-nang-asus-zenfone-max-da-nhiem-tot-pin-trau-01.jpeg)
