Ngày 25/04 tới, lễ trao giải thưởng của Viện Hàn lân Khoa học và Nghệ thuật Điện ảnh Mỹ lần thứ 93 sẽ được tổ chức ở nhà hát Dolby và nhà ga Union Station, Hollywood. Nhưng với tình hình đại dịch vẫn chưa được kiểm soát ở Mỹ, sự kiện này không những đã bị dời ngày tổ chức (ban đầu dự kiến là 28/02/2021), mà còn không được phép có khán giả tham dự ở nhà hát. Thêm vào đó, sự kiện này sẽ được livestream trên trang chủ của Oscars, bên cạnh việc chiếu trực tiếp trên truyền hình.

Hôm 15/03 vừa rồi, Viện Hàn lâm đã công bố chính thức danh sách các tác phẩm tranh giải Oscars năm nay. Vì tình hình đại dịch COVID-19, 6 trong tổng số 8 tác phẩm đua tài để giành giải thưởng danh giá nhất của nành điện ảnh đều được chiếu trên các dịch vụ stream trực tuyến. Có hai phim trên Netflix, 1 phim chiếu trên Amazon Prime, 1 phim trên Hulu, 2 phim có thể thuê trực tuyến trên Apple TV hoặc YouTube. Chỉ có hai tác phẩm vẫn phát hành theo kiểu truyền thống, phải mua đứt trên Apple TV hoặc phải ra rạp, đó là The Father và Judas and the Black Messiah.
So với năm 2020, cứ tưởng chất lượng các tác phẩm điện ảnh hàn lâm sẽ giảm đi vì tác động của đại dịch ảnh hưởng đến quá trình sản xuất và phát hành phim. Nhưng không, những bộ phim mô tả con người, mô tả lịch sử, khiến người xem đồng cảm với từng kiếp con người đều xuất hiện, và mỗi tác phẩm trong số 8 cái tên tranh Oscar hạng mục phim xuất sắc nhất năm nay, mỗi phim một vẻ. Có tác phẩm gần gũi, có tác phẩm bông đùa để mô tả những tình trạng nhức nhối trong xã hội, và cũng có tác phẩm mượn lịch sử để nói chuyện hiện tại, từ chuyện sinh nhai đến căng thẳng sắc tộc.

The Father

Đầu tiên là The Father. Màn trình diễn đẳng cấp của Olivia Colman (The Crown) và ngài Anthony Hopkins mô tả một bức tranh chân thực đến mức đau lòng của một ông lão 80 tuổi bị mất trí nhớ. Đến chính con gái ruột của mình ông còn chẳng nhớ, và cứ ngỡ đang sống ở một căn nhà xa lạ. Câu chuyện gần gũi đến khó tin, khi ai cũng là nạn nhân của căn bệnh quái ác. Cô con gái phải bỏ lỡ cơ hội đến Paris chỉ để chăm sóc bố. Ông bố thì bàng hoàng khi cả con gái lẫn con rể mình đều lạ lẫm đến mức không thể nhận ra.

Cú twist đáng sợ mà đạo diễn Florian Zeller tạo ra để giúp chính anh em, những khán giả của bộ phim, hiểu được cái cảm giác bất an đến đáng sợ khi một người mắc bệnh mất trí nhớ, đó là đổi luôn hình ảnh của Anne và Paul, con gái và con rể Anthony ngay trước mắt người xem. Kết hợp cả phong cách kỳ bí lẫn tâm lý, The Father bộc bạch một bức tranh khắc họa chứng mất trí nhớ thấu hiểu và cảm thông đến mức tàn khốc.
Với tác phẩm này, ngài Anthony Hopkins nhận đề cử diễn viên nam chính xuất sắc nhất.

Judas and the Black Messiah

Trong khi đó, Judas and the Black Messiah lại lấy bối cảnh căng thẳng sắc tộc ở Mỹ những năm 60 của thế kỷ trước, xoay quanh Fred Hampton, dẫn đầu Đảng Báo Đen quy tụ toàn người Mỹ gốc Phi, William O'Neal, tay trong của FBI phản bội Hampton, và vụ ám sát Hampton vào ngày 04/12/1969. Nó là một lát cắt đầy sinh động và chi tiết câu chuyện của Hampton, của O'Neal, và cả cái cách FBI thời bấy giờ gây áp lực để ngăn chặn người da màu có quá nhiều quyền lực trong cộng đồng.

Bộ phim đầy thông điệp này ra mắt có lẽ cũng rất đúng thời điểm. Peter Debruge của tờ Variety cho rằng, bộ phim này đưa những diễn biến của hiện tại vào đúng bối cảnh lịch sử, để rồi đặt ra nan đề, rằng sự mâu thuẫn trong mỗi con người cũng chính là một cách phản bội hiệu quả.' Cách nói của Debruge hoàn toàn không sai, khi chính sự mâu thuẫn khi O'Neal đứng trong hàng ngũ của Black Panther Party đã tạo ra đầy những căng thẳng trong bộ phim.
Trong phim này, Daniel Kaluuya nhận đề cử diễn viên nam phụ xuất sắc nhất với vai Fred Hampton.

Mank

Kết cấu, hình ảnh, góc quay, âm nhạc, lời thoại, từng cảnh quay, tất cả tạo ra một phong cách rất riêng mà rất quen thuộc với bộ phim tiểu sử ca ngợi biên kịch đại tài Herman J. Mankiewicz, người đã tạo ra kịch bản của một trong những bộ phim xuất sắc nhất mọi thời đại, Citizen Kane, nhưng rồi lịch sử lãng quên ông, khi mọi người chỉ nhớ đến Orson Welles đại tài khi nhắc đến bộ phim ấy. Lúc sinh thời, Welles từng khẳng định: “Mank nhìn mọi sự trên đời theo cách chân thực và rõ ràng hơn bất kỳ ai. Bất kể góc nhìn ấy có kỳ quặc, có đúng hay có tuyệt diệu đến đâu, góc nhìn của ông ấy luôn vô cùng rõ ràng rành mạch, không hề mờ nhạt.”

Trong phim, với sự diễn xuất của Gary Oldman, Mankiewicz trông giống một lão già gàn dở bị tai nạn xe hơi, nghiện rượu. Nhưng từng câu thoại, từng lời bông đùa và chớp nhả của Mank đều để lại ấn tượng vô cùng sâu sắc với người xem về thế giới quan của nhà biên kịch đại tài mà yểu mệnh. Cũng lấy phong cách chương hồi không đi theo diễn tiến thời gian, Mank nhìn vào phía sau hậu trường của bộ phim Citizen Kane để mô tả một Hollywood của thời kỳ hoàng kim, để kể một câu chuyện mà chính nó cũng sẽ trở thành kiệt tác riêng. Và ở trung tâm của câu chuyện ấy là màn trình diễn đẳng cấp hứa hẹn sẽ đem lại giải Oscars thứ hai cho chính Gary Oldman sau giải thưởng gắn liền với vai diễn Winston Churchill trong The Darkest Hour.

Minari

Anh em sẽ nhớ gương mặt Steven Yeun với anh thanh niên số nhọ Glenn trong The Walking Dead, nhưng tác phẩm mới nhất của anh và đạo diễn Lee Isaac Chung lại đem về hai đề cử Oscars cho bộ phim xuất sắc nhất và diễn viên nam chính xuất sắc nhất. Lấy bối cảnh những năm 80, bộ phim theo chân nhà Yi đến Mỹ, và mô tả những sóng gió, những khó khăn và dằn vặt khi hai vợ chồng Jacob và Monica, cùng hai đứa con David và Anne phải cố gắng hòa nhập với cuộc sống ở miền đất hứa.

Đừng vội so sánh Minari với Parasite, cho dù ở một khía cạnh nào đó, cả hai bộ phim đều lột tả những góc cạnh nội tâm của những con người lao động. Nhưng Minari gần gũi hơn, không khiến người xem choáng ngợp với những phép ẩn dụ, những góc quay ám ảnh mô tả xung đột giữa những giai cấp trong xã hội như Parasite.
Minari cụ thể, chân thực và giản tiện, hệt như những con người mà bộ phim này khắc họa. Thế nhưng giản tiện không đồng nghĩa với nhỏ nhoi, vì nó khắc họa được cuộc sống ở cái quy mô vĩ đại nhất mà bộ phim đủ khả năng thể hiện. Một trong những thành công đáng ca ngợi của Minari là cái cách bộ phim mô tả tuổi thơ của một con người. Cái tuổi thơ ấy trong nhiều bộ phim khác thường bị đánh đồng với những nhân vật có cho đủ cảnh, hay chỉ lên tiếng để hùa theo một ý tưởng nào đó. Nhưng không, trong Minari, cậu bé David và cô bé Anne là hai cảnh đời độc lập, là hai cá nhân độc lập xuyên suốt toàn bộ phim.

Nomadland

Phong cách của Nomadland không khác nhiều so với Minari, nhưng ở đây, màn trình diễn đơn độc của Frances McDormand đã giúp nữ đạo diễn Chloé Zhao khắc họa được thứ gọi là “nước Mỹ bị lãng quên”, với những linh hồn trôi dạt, sống chỉ để tồn tại, nay đây mai đó sau khi khủng hoảng tài chính kết thúc. Những người du mục của thời hiện đại, chỉ có cho mình một chiếc xe và những đồ đạc cơ bản nhất vẫn luôn tồn tại ở Mỹ, và câu chuyện của nhân vật Fern là một cách đưa những linh hồn đó đến với màn bạc, đến với sự chú ý của tất cả mọi người.

Vẫn cái tông màu gần gũi, Nomadland là một tác phẩm khoa học đúng nghĩa đen, chạm tới những góc cạnh đầy ý thơ của những con người bị lãng quên ở những vùng nông thôn nước Mỹ. David Rodney của The Hollywood Reporter nhấn mạnh rằng, giống hệt như những tác phẩm trước đó của Zhao, Nomadland là một bộ phim với vẻ ngoài đơn sơ, khiêm tốn, những ấn tượng về mặt hình ảnh được xếp chồng lên nhau để kể câu chuyện của nhân vật, theo cái cách vô cùng khéo léo, không rườm rà, thay vì kể chuyện bằng những tiêu chuẩn điện ảnh cũ kỹ. Những tác động của những lần nhân vật chính đối diện với các nhân vật khác, tưởng chừng lặng lẽ, tưởng chừng vụn vặt, kết hợp với những khoảnh khắc trầm tư đơn độc cùng lúc khắc họa được một bức chân dung độc đáo về sự tồn tại của những kẻ đơn độc ngoài kia.

Promising Young Woman

Trong phim này, Carey Mulligan vào vai một người bỏ học đại học, đi tìm cơ hội để trả thù cho người bạn thân là nạn nhân của những kẻ hiếp dâm. Cái cách bộ phim mô tả một trong những vấn đề nhức nhối nhất hiện tại cũng mạnh bạo và tự tin hệt như chính bản thân diễn xuất của Mulligan trong vai chính Cassie vậy.

Tông màu của phim căng thẳng và khó chịu hơn hẳn những gì hình ảnh của phim mô tả. Nó dịch chuyển nhanh như chong chóng, hệt như cái cách nạn nhân của một vụ tấn công tình dục cảm nhận về mặt tâm lý sau khi sự cố xảy ra. Cả Mulligan lẫn đạo diễn Emerald Fennell đều luôn nhắc nhở cho người xem rằng nhân vật chính Cassie là một con người bị chấn động tâm lý, và cô chọn cách giải tỏa áp lực tâm lý ấy lên chính những kẻ tạo ra vấn đề mà cô hay bạn cô từng phải gánh chịu. Cái kết của phim táo bạo hệt như cách đạo diễn Fennell đề cập và mô tả vấn đề bằng cốt truyện phim, và nó khiến thể loại phim “nữ quyền” có một bước ngoặt khá mới mẻ, xứng đáng đứng trong 8 tác phẩm tranh giải Oscars phim xuất sắc nhất năm nay.

Sound of Metal

Đây là bộ phim mang tính bước ngoặt cho Riz Ahmed, khi với cai diễn nhạc công Ruben Stone, anh giành được đề cử diễn viên nam chính xuất sắc nhất. Nếu The Father là bức tranh chân thực đến nhói lòng về căn bệnh mất trí nhớ, thì Sound of Metal lại theo chân một người yêu nhạc rock nặng, nhưng đang trong quá trình dần mất đi thính giác, và phải học cách làm quen với nó, cùng lúc từ bỏ giấc mơ âm nhạc.

John DeFore của The Hollywood Reporter nhận định rằng, bộ phim không hề lãng mạn hóa tình trạng khiếm thính, nhưng lại tạo ra được một bức tranh mô tả sự chấp nhận và sống chung với sự tất yếu của những thay đổi không thể đoán định trước xảy đến với một con người. Norman Wilner của tờ Now thì cho rằng, thiết kế âm thanh của phim mang đầy tính thể nghiệm, và đóng vai trò vô cùng có ích để đặt người xem vào vị trí của chính Ruben. Kết hợp với âm thanh, diễn xuất của Ahmed mới thực sự khiến mọi người hiểu được tính cách của nhân vật chính, theo cách rõ ràng tới mức có lẽ chính bản thân Ruben cũng không thể hiểu nổi.

The Trial of Chicago 7

Bộ phim chính kịch lấy bối cảnh lịch sử, với phiên tòa xét xử những người được cho là cầm đầu cuộc biểu tình, sau đó trở thành bạo loạn ở nơi tổ chức Hội nghị Đảng Dân chủ quốc gia vào năm 1968. Phong trào phản chiến hơn nửa thế kỷ trước, cùng lúc kết hợp với cả những xung đột sắc tộc ở Mỹ được khắc họa rõ nét hơn bao giờ hết với diễn xuất của dàn cast cực kỳ chất lượng: Eddie Redmayne, Sacha Baron Cohen, Jeremy Strong và John Carroll Lynch…

Nhiều chi tiết lịch sử đã được điều chỉnh lại để tăng mức độ kịch tính cho bộ phim. Nó hoàn toàn không phải một tác phẩm phim tài liệu, mà là một tác phẩm điện ảnh kịch nghệ hóa những gì xảy ra hơn 50 năm về trước, với mục tiêu tối cao là tôn trọng sự thật, tôn trọng từng góc nhìn khác nhau. Đạo diễn Sorkin đã thiết kế kịch bản và kết cấu của phim để không một vấn đề gì của thời đại đó bị bỏ qua hay bị quên lãng. Cảnh phim mạnh mẽ nhất, khi những bị cáo nói lời cuối cùng, để rồi một trong những nhân vật chính đọc to tên họ, cấp bậc của những người lính Mỹ đã nằm xuống trong chiến tranh Việt Nam, dù rõ ràng là câu chuyện ở “phía bên kia chiến tuyến”, nhưng vẫn là một thông điệp phản chiến vô cùng mạnh mẽ.