Kể từ sự kiện Facebook vươn mình thoát khỏi khái niệm mạng xã hội để đến với thế giới Metaverse, loạt công ty từ các ngành giải trí, game, thời trang... cũng tham gia vào cuộc đua trong siêu thế giới ảo này. Vậy Metaverse là gì và hoạt động như thế nào? Metaverse mang đến lợi ích tiềm năng gì cũng như những tác động của công nghệ mới đến thế giới? Các công ty nào đang xây dựng Metaverse? Metaverse, Blockchain và Crypto có liên quan mật thiết với nhau? Cùng mình tìm hiểu và phân tích sâu hơn về Metaverse qua bài viết bên dưới đây nhé!

Cùng mình tìm hiểu Metaverse - một khái niệm nổi cồn trong thời gian trở lại. Nguồn: Adweek.

Metaverse là gì? Nguồn gốc Metaverse

Được dịp ngồi xem lại Avatar trên truyền hình HBO, bộ phim vẫn cứ lôi cuốn mình như thuở mới ra mắt cách đây hơn 10 năm. Được coi là một kì quan của các kì quan, không cần phải tự hỏi tại sao một bộ phim khoa học viễn tưởng có thể để lại nhiều dấu ấn như vậy cho chúng ta, James Cameron đã một tay tạo nên hành tinh Pandora, nơi mà tất cả đều khác lạ so với thế giới mà chúng ta đang biết và đang sống. Nhưng,...  

'Điều mà mình muốn đề cập ở đây lại không phải những yếu tố 3D hay kĩ xảo mà bộ phim đạt được, mà đó là nội dung về một thế giới ảo kết nối vạn vật'

Avatar là bộ phim kỹ xảo 3D đầu tiên trên thế giới, một điểm thú vị làm Avatar trở nên khác biệt là thế giới ảo mà bộ phim đề cập. Nguồn: Empireonline.

Avatar là bộ phim Metaverse khám phá thế giới Pandora bằng cách đặt con người vào một mô phỏng thực tế qua cơ thể và tâm trí của Na’vi (một giống loài ngoài hành tinh trong phim). Bộ phim khám phá khái niệm này cũng như phô trương khả năng của công nghệ AR và VR - hai công nghệ chính tạo nên vũ trụ Metaverse. Bộ phim cũng giả định một tương lai khi con người người có thể dùng các Avatar riêng của bản thân để tương tác với nhau tại một không gian khác.

Ở một thế giới mà mọi thực thể tương tác với nhau qua nhân dạng 3D. Nguồn: James Cameron Fandom Wiki.

Metaverse là gì? Tưởng lạ mà lại quen đến không tưởng!

Metaverse đơn giản được hiểu là siêu vũ trụ ảo và ở đây, các không gian vũ trụ ảo cùng tồn tại. Trong khi tiền tố 'meta' có nghĩa là vượt lên, như chúng ta cũng đã thấy sau khi công ty mẹ Facebook đổi tên thành Meta, CEO Mark muốn hướng tương lai công ty vượt xa hơn nữa qua việc xây dựng và đưa các trải nghiệm người dùng theo chủ nghĩa Maximalist (chủ nghĩa tối đa hóa), kết nối trực tiếp đến một thế giới được gọi là Metaverse. 

Mình không ngạc nhiên lắm khi Mark lại đổi tên Facebook trùng tên với tiền tố Meta trong Metaverse như một cách marketing thương hiệu. Nguồn: Newyork Global.

Còn hậu tố 'verse' là viết tắt của từ Universe, đề cập đến yếu tố mang tính vũ trụ. Các công ty công nghệ sử dụng thuật ngữ này để mô tả một thế giới ảo được tạo nên từ Internet cơ bản và hỗ trợ các công cụ thực tế ảo VR (Virtual Reality) hay thực tế ảo tăng cường AR (Augmented Reality), hoặc cả hai MR (Mixed Reality). 

Bản thân chữ Metaverse cũng đã miêu tả một thế giới mới đa vũ trụ, đa chiều hơn. Nguồn: Evenbrite.

Theo Wall Street Journal, vũ trụ ảo Metaverse không chỉ là nơi để chơi game và giải trí. Đây sẽ là một thế giới tương lai, mang đến sự đổi mới và công nghệ làm thay đổi cách chúng ta sống, làm việc với các vấn đề thường gặp như giáo dục, kinh tế, quản lý cơ sở và hơn thế nữa.

'Lịch sử Metaverse cùng những ý tưởng ban đầu'

Metaverse thực ra đã được manh nha từ gần 30 năm trước, được nhà văn người Mỹ Neal Stephenson nhắc đến trong cuốn tiểu thuyết Snow Crash năm 1992. Theo đó, Metaverse là một vũ trụ do máy tính tạo ra, tồn tại song song với cuộc sống thật và là nơi chúng ta có thể thay đổi các chuẩn mực xã hội. Bối cảnh của cuốn sách diễn ra trong tương lai, khi mọi người sử dụng kính thực tế ảo để nhập vai tương tác trong thế giới 3D. 

Ấn bản Snowcrash từng một thời làm mưa làm gió khi ra mắt, sau này cuốn tiểu thuyết được lấy ý tưởng để tạo nên nhiều bộ phim như Tron, The Matrix. Nguồn: Cbr.com.

Từ năm 1992 đến năm 2004, một số công ty như There Inc, Blaxxun Interactive và IMVU đã phát triển các thế giới ảo 3D khác nhau với đa dạng hình thức như: trò chơi, ứng dụng, mạng xã hội... cung cấp các nhân vật khác nhau để tương tác và mua bán vật phẩm thông qua hình thức thanh toán số. Khái niệm này tiếp tục được mở rộng trong tiểu thuyết Ready Player One (2011) của nhà văn Ernest Cline với Oasis - một thế giới ảo toàn diện tồn tại song song với thế giới thực mà ta sống. 

Một cảnh trong game Blaxxun Interactive. Đồ họa thời xưa mà đã đỉnh vậy rồi đó các bạn. Nguồn: Researchgate.

Chúng ta có thể thấy Metaverse là sự pha trộn giữa thế giới thực và thế giới ảo thông qua các công cụ AR, VR.., mạng Internet và công nghệ lõi. Mặc dù đã được Neal Stephenson nhắc đến từ năm 1992 nhưng đến nay Metaverse mới được chú trọng phát triển. Sở dĩ như vậy bởi dưới tác động của đại dịch Covid-19, con người đang ước về việc được tập hợp và làm việc với nhau trong một thế giới ảo giống như thế giới thật.

Metaverse là sự pha trộn giữa thế giới thực và thế giới ảo thông qua các công cụ AR, VR.., mạng Internet và công nghệ lõi. Nguồn: Adweek.

Phần đông cho rằng Metaverse là bước ngoặc công nghệ quan trọng tiếp theo của loài người, sau kỷ nguyên Internet. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ NFT, Blockchain, Crypto Currency (tiền mã hóa) cũng được kỳ vọng sẽ là động lực giúp xây dựng một mô hình kinh tế trên nền tảng này, giúp con người có thể mua bán và trao đổi với nhau, một số khác thì bày tỏ quan ngại, vì đâu lại có sự đối nghịch này?

 Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ NFT, Blockchain, Crypto Currency (tiền mã hóa) gắn liền với Metaverse. Nguồn: Cointelegraph.

Metaverse là tương lai, nhưng người ta có 'mỹ miều' cụm từ này quá chăng?

Trở lại với cuốn tiểu thuyết của Stephenson, những gì mà ông mường tượng tập trung xung quanh một con phố kỹ thuật số ba chiều với bất động sản ảo, nơi hình đại diện của người dùng có thể đi dạo, tiệc tùng và kinh doanh, tìm kiếm không gian và tương tác với nhau. Không gian này được điều hành bởi một công ty có tên Global Multimedia Protocol Group, tập đoàn khổng lồ đóng vai trò là xương sống của không gian mạng 3D. Từ đây, chúng ta có thể chia hai nhóm người dùng trong Metaverse. 

Trường phái thứ nhất muốn xây dựng nền kinh tế ảo, xoay quanh việc xây dựng một thế giới ảo dựa trên blockchain, dùng NFT và tiền mã hóa để sử dụng các tính năng bên trong trò chơi,... Các tựa game như Decentraland, Roblox cho phép người dùng mua các lô đất ảo và xây dựng không gian của riêng họ.

NFT đang được sử dụng phổ biến trong nội dung kỹ thuật số với âm nhạc, nghệ thuật, tranh ảnh, là sức mạnh kinh tế cho người sáng tạo, nơi người sáng tạo. Nguồn: The Verge.

Nhóm thứ hai sử dụng Metaverse để chỉ thế giới ảo rộng hơn, tiệm cận đến giác quan của mỗi người, nơi chúng ta có thể gặp nhau để làm việc hoặc giải trí. Điển hình qua việc Meta muốn đưa tất cả ứng dụng của họ vào một thế giới ảo, kết nối với nhau và Mark cho rằng Metaverse sẽ là sự kế thừa của Internet di động.

Metaverse tập trung hướng tới trải nghiệm kết nối tương tác người dung với nhau nhiều hơn. Nguồn: Coindesk.

'Dấu hiệu Web 2.0 đã thoái trào và cánh cửa của kỉ nguyên mới Web 3.0'

“Metaverse sẽ trở thành cuộc cách mạng lớn nhất của nền tảng máy tính từ trước tới nay - lớn hơn sự kiện di động, lớn hơn cả cách mạng sản sinh ra web”, trích lời khẳng định từ phó chủ tịch cấp cao và quản lý kiến tạo tại công ty Unity Software, Marc Whitten trong một bài diễn văn (theo The Wall Street Journal).

Có thể bạn đang tự hỏi Web 3.0 có liên quan gì với Metaverse. Vì vốn dĩ bản chất Web 3.0 sẽ được phân cấp và hoạt động thông qua các mạng phi tập trung (các mạng giống nhau mà trên đó blockchain và tiền điện tử được xây dựng). Thời điểm hiện tại, mọi người tương tác trực tuyến với nhau bằng cách truy cập các trang web nền tảng truyền thống mà dân công nghệ gọi là Web 2.0, mạng xã hội hoặc sử dụng các ứng dụng theo chiều 2D. 

Một vài so sánh để thấy Web 3.0 sẽ chủ yếu xây dựng không gian hình ảnh mạng ba chiều. Nguồn: Inveniam.

Từ lúc còn ngồi trong ghế nhà trường, mình còn nhớ mãi câu đùa 'Chỉ với 1 thanh tìm kiếm, kiến thức của cả thế giới sẽ nằm gọn trong tay'. Từ email đến việc nhắn, video, livestream mọi thứ nhờ Internet mà càng ngày, chúng ta càng phát triển các phương thức giao tiếp chân thật hơn. Tuy nhiên, cái gì cũng có giới hạn của nó và Internet cũng vậy. Facebook gây nghiện như vậy nhưng tại sao họ lại lật đật nhánh rẽ sang thế giới mới? Có ngàn lý do nhưng rõ ràng là có điều gì đó không ổn trong cách chúng ta xây dựng không gian trực tuyến hiện nay. 

Nền tảng mạng xã hội đã từng bước thay đổi cách chúng ta giao tiếp, nhưng tất cả chỉ dừng lại ở trải nghiệm qua đôi mắt trước chiếc màn hình. Nguồn: Xr today.

Đơn cử như các mạng xã hội hiện nay chỉ là nền tảng 2D, chưa có sự liên kết chặt chẽ và chúng ta bị khai thác, kiểm soát thông tin quá nhiều. Web 3.0 tập trung vào yếu tố đồ họa 3D, thiết kế ba chiều sẽ được sử dụng trong các trang web và dịch vụ để cung cấp hình ảnh rõ ràng cho người dùng. Ví dụ: hướng dẫn bảo tàng, trò chơi máy tính,… Theo mình thì đây là một trong những cốt yếu khắc phục web 2.0 và cơ sở để hình thành nên Metaverse.

Metaverse sẽ đưa chúng ta đến thế giới ảo nhưng được thiết kế hoàn toàn như ở ngoài đời thật vô cùng hấp dẫn luôn. Nguồn: Cwayinvest.

'Công nghệ blockchain đóng vai trò trụ cột song song cùng NFT'

Một trong những tính năng cần thiết của Metaverse sẽ là khả năng di chuyển hình avatar và tài sản của bạn một cách liền mạch và tức thì từ thế giới này sang thế giới khác. Blockchain có thể là thứ khiến điều đó trở nên khả thi. Đầu năm nay, một trong những nhà đấu giá uy tín nhất thế giới - Sotheby’s, đã khởi động một cuộc triển lãm tại một địa điểm với tên gọi không thể 'trend' hơn: “NFT metaverse”. Trong không gian ảo mà Sotheby’s giới thiệu, công ty đã tạo ra một bản sao kỹ thuật số của trụ sở chính của công ty này ở London. Các con phố ảo của Decentraland được biết đến là thế giới ảo phi tập trung đầu tiên trên thế giới. 

• 
  
• 
  
• 
  
• 
  

Trụ sở ảo “NFT metaverse” của Sotheby’s. Nguồn: Nftplaza.

Cùng sự phát triển bùng nổ của NFTs cũng sẽ đóng một vai trò nền tảng trong Metaverse, cho phép mọi người sở hữu hoàn toàn các nhân vật của họ, các vật phẩm tích lũy được trong trò chơi và thậm chí cả vùng đất ảo. Chúng ta có thể sở hữu và kiểm soát tài sản kỹ thuật số của mình thay vì giao phó cho các tập đoàn Công nghệ tài phiệt. Chúng ta nên là người sở hữu 'tài sản' hơn là để các công ty này cho phép mình truy cập khi ở trên nền tảng của họ, chơi theo luật của họ.

Mọi người sở hữu hoàn toàn các nhân vật của họ, các vật phẩm tích lũy được trong trò chơi và thậm chí cả vùng đất ảo qua NFTs. Nguồn: Vox. 

'Các công cụ VR, AR, MR là cách đưa chúng ta vào Metaverse'

Diễn tả thế nào nhỉ! Mình nghĩ chắc chắn những ai đã và đang tìm thấy những điểm hấp dẫn ở Tiktok rồi đây cũng sẽ ấn tượng với cách mà VR, AR.. mê hoặc chúng ta. Và thời điểm đó đang đến rất gần rồi. Thời của AR và VR sẽ tới khi Metaverse trở nên phổ biến như kiểu Facebook hay TikTok hiện nay. 

Liên tưởng đến cảnh phim trong 'Johnny English Strikes Again' khiến mình cực kỳ phấn khích, Rowan Atkinson, người mà chúng ta thường biết đến biệt danh Mr. Bean vào vai một thấm tử hài hước và lỗi thời, vô tình đeo chiếc kính thực tế ảo bí mật sản xuất riêng cho mật vụ, anh đắm chìm trong không gian thực tế ảo được thiết kế chuyên biệt cho huấn luyện, không gian này mở rộng và chứa nội dung bối cảnh tương đồng ngoài đời nên hầu như anh chàng chẳng thế rời mắt khỏi.

Thời của AR và VR sẽ tới khi Metaverse trở nên phổ biến khi tối ưu được kích thước phần cứng. Nguồn: Artlabs.

Từ 2017, Mark Zuckerberg (CEO Facebook) đã quyết đầu tư 1 tỷ USD vào công ty chuyên sản xuất thiết bị thực tế ảo Oculus. Giữa năm nay, Facebook cho biết sẽ thành lập một đội ngũ chuyên nghiên cứu Metaverse. Cũng trong sự kiện đổi vừa qua, một thiết bị giống kính thực tế ảo Oculus hiện tại của công ty được gọi là 'retina resolution' (độ phân giải retina) dành cho Metaverse. 

'Metaverse sẽ không phải là một phép màu công nghệ đột phá nào cả'

Đến đây, mình sẽ đúc kết Metaverse chính là tương lai của công nghệ nơi con người dù ở bất cứ đâu vẫn có thể giữ kết nối thông suốt qua kính thực tế ảo, là thế hệ tiếp theo lấy Internet làm nền tảng. Tuy nhiên để mà xem Metaverse đột phá như một cuộc cách mạng hay cải đổi lớn như Marc Whitten nói, mình cho rằng là chưa đủ, nói 'bình mới rượu cũ' cũng chưa hoàn toàn chính xác. Mà không ngoa là một sự tiến hóa từ những nền tảng đã có sẵn. 

Metaverse không phải là 'cách mạng internet' như người ta hay lầm tưởng. Nguồn: ft.com.

Nhìn lại tiến trình phát triển AR, VR, công nghệ này gần như đã hoàn toàn có mặt trong cuộc sống và cách thức phát triển tương tự như smartphone. Các nhà cung ứng phần cứng làm ra sản phẩm và các nhà phát triển ứng dụng làm nội dung tích hợp vào. NFTs, Blockchain hay Crypto tất cả đều đang được xây dựng và bùng nổ, thậm chí tại Việt Nam những công nghệ này trở thành trào lưu và luôn nằm trong top từ khóa tìm kiếm. Nhưng chung quy lại thì những công nghệ này vẫn còn chớm nở trong cuộc sống thường nhật nên hẳn sẽ còn mất một thời gian để chúng ta có thể dùng từ Metaverse quen như smartphone hay Social Media....

Một mô phỏng Metaverse trong Meta (Facebook). Nguồn: Wired.

Những dự án Metaverse đã xuất phát trước trong thế giới Blockchain

Chúng ta nghe quá nhiều về sự đổi mới của Facebook nhưng thực chất ý tưởng của Zuckerberg đã có người làm từ 18 năm trước. Second Life ở những năm 2003, một thế giới ảo nơi người dùng có thể khởi tạo nhân vật và thông qua nó chu du đến các thế giới và vùng đất khác nhau, nhập vai, làm việc, tạo ra của cải và giao lưu với các cư dân khác. Nền tảng còn cho phép người dùng sử dụng ngôn ngữ lập trình để thiết kế các vùng đất của riêng mình.

Những dự án Metaverse đã nhen nhóm và được thực hiện cách đây hàng chục năm. Nguồn: Viabtc.

• Axie Infinity (AXS) - 2018

Axie Infinity là sản phẩm của startup Sky Mavis với với nhà sáng lập đồng kiêm CEO người Việt Nam - Nguyễn Thành Trung. Ra mắt vào đầu năm 2018, đây là tựa game dựa trên nền tảng blockchain cho phép người chơi có thể chiến đấu, thu thập, nuôi và xây dựng một vương quốc nhân vật của mình. Chỉ trong 3 năm, Axie Infinity là một trong những cái tên hot nhất của thị trường game thế giới và được xem như lá cờ đầu mang dòng game NFT đến với đại bộ phận người chơi trên toàn cầu.

Axie Infinity là tựa game NFTs và cũng là niềm tự hào của người Việt Nam sau Flappy Bird. Nguồn: Market Trealist.

Sức hút lớn nhất của Axie Infinity nằm ở việc tự game này sử dụng công nghệ NFT (Non-fungible token). Theo đó, các đồ vật trong game sẽ là duy nhất, không thể bị làm giả hoặc nhân bản như hầu hết các tựa game khác trên thế giới. Từ đấy, các vật phẩm này có thể mua bán, sang tay giữa các game thủ bằng đồng tiền ảo riêng trong thế giới của Axie Infinity.

• Decentraland (MANA) - 2017

Trước Axie Infinity một năm, Decentraland - nền tảng bất động sản thực tế ảo (VR) được phát triển trên Blockchain của Ethereum, cho phép bạn tạo ra một nền kinh tế dựa trên các token để sở hữu đất đai trong thực tế ảo. Điểm mình thích ở Decentraland là chúng ta hoàn toàn có thể mua sắm mảnh đất, lái xe, học tập… và các mảnh đất trên Mana có giá trị sở hữu vĩnh viễn. Bạn thả sức sáng tạo nội dung trên phần đất mà không lo ngại gì. Hơn thế nữa, nội dung Decentraland hoàn toàn độc lập, từ 3D tới các trò chơi phong phú.

Phân cảnh đầy màu sắc trong sự kiện Metaverse Festival - Decentraland. Nguồn: Decentraland.

• The Sandbox (SAND) - 2012

The Sandbox là một thế giới ảo nơi người dùng có thể xây dựng cũng như tiền tệ hoá trải nghiệm chơi game của mình trên mạng lưới Ethereum. Và hạt nhân của thế giới này chính là đồng token SAND. Người chơi có thể tạo ra tài sản kỹ thuật số dưới dạng NFT (tạm dịch là Token có thể hoán đổi), chuyển lượng tài sản này lên marketplace và tích hợp vào các trò chơi với Game Maker. 

Sandbox game là một thể loại video game với yếu tố sáng tạo đem đến cho người chơi sự trải nghiệm tuyệt vời khi hoàn thành nhiệm vụ của game. Nguồn: Coindesk.

Bắt nguồn của các game sandbox là dựa trên các game chiến đấu và dịch chuyển trong không gian như Elite (1984). Game sandbox này càng được cải tiến, xây dựng hệ thống trò chơi càng ngày càng chi tiết và phát triển thêm tính tương tác xã hội, chia sẻ nội dung trong game trên internet.

• Minecraft - 2011

Minecraft là một tựa game thế giới mở, tại đây bạn có thể khai thác tài nguyên chế tác công cụ, xây dựng công trình và tạo ra thế giới riêng của mình, cũng như tương tác với người chơi khác thông qua các tính năng và chế độ chơi khác nhau. Minecraft (2011) là một trong những ví dụ thành công nhất của trò chơi sandbox, với người chơi có thể thưởng thức ở cả hai chế độ sáng tạo và chế độ sinh tồn theo hướng xác định rõ mục tiêu hơn trong thế giới ảo.

Minecraft là một trò chơi điện tử thuộc thể loại game sandbox, 1 nhánh của thế giới mở (Open world). Nguồn: Egammers.

• Roblox - 2006 

Ra mắt 2006,  Roblox cho phép bạn tạo các trò chơi của riêng mình và sau đó chơi chúng với những người dùng khác. Công ty Game đã được định hướng như một nền tảng giải trí được miêu tả là mang đến các trải nghiệm. Nền tảng này hiện là nơi tập trung hàng triệu “trải nghiệm” khác nhau do người dùng tạo nên, đa số mang cấu trúc của một trò chơi nhưng số khác là các hoạt động trong đời sống như nghe hòa nhạc, mua sắm và dự lễ trao giải ảo.

Tuy vậy, điều khiến Roblox chưa phải là metaverse thực thụ là do những vật phẩm trong Roblox sẽ chỉ có áp dụng bên trong phạm vi của nền tảng này. Trong khi một metaverse thực sự là nơi bạn có thể đi từ Roblox sang Horizon, Minecraft hoặc Fortnite tùy thích mà không cần tắt game này để mở game khác lên. 

Roblox không phải là một trò chơi độc lập mà là nền tảng lưu trữ, tích hợp rất nhiều trò chơi khác nhau. Nguồn: Roblox Champions.

Các nền tảng trò chơi trực tuyến như Fortnite, Minecraft và Roblox đang được xây dựng để vượt ra ngoài việc chơi game đơn thuần và đang trở thành các nền tảng xã hội rộng lớn theo đúng nghĩa, cũng như tổ chức các câu lạc bộ ảo, buổi thi đấu, hòa nhạc và các sự kiện khác. Khái niệm metaverse nổi lên đã làm mưa làm gió trong thị trường nhiều tháng qua. Cùng với NFT và các thể loại blockchain game, các dự án metaversre giúp hoàn thiện nên bức tranh về cách mà blockchain và tiền mã hóa sẽ được sử dụng trong thực tế như thế nào.

Tiềm năng Metaverse đến một thị trường khổng lồ khi các công ty lớn nhập cuộc

'Thị trường tiềm năng khổng lồ là miếng bánh béo bở cho các ông lớn nhập cuộc ngay từ bây giờ'

Báo cáo của Bloomberg ước tính giá trị thị trường Metaverse sẽ đạt giá trị 800 tỷ USD vào năm 2024. Theo hãng nghiên cứu IDC, thị trường thiết bị thực tế ảo toàn cầu sẽ tăng hơn 50% trong năm nay, dự kiến xuất xưởng tổng cộng 9 triệu thiết bị. Đến 2025, con số này có thể đạt 28.7 triệu thiết bị. Tháng 5 năm nay, trên Roblox, một nền tảng trò chơi phổ biến với trẻ em, phiên bản kỹ thuật số của một chiếc túi Gucci đã được bán với giá hơn 4.100 USD - đắt hơn cả phiên bản thật.

Thị trường Metaverse đang được nhiều công ty đầu tư với đầy tiềm năng mang lại lợi nhuận cao. Nguồn: The Conversation.

'Các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới (big tech) không nằm ngoài cuộc chơi'

• Microsoft

Theo The Verge, Microsoft đang bước vào cuộc đua xây dựng metaverse bên trong Teams, chỉ vài ngày sau khi Facebook đổi thương hiệu thành Meta trong nỗ lực xây dựng không gian ảo cho cả người tiêu dùng và doanh nghiệp. Microsoft sẽ đưa Mesh, một nền tảng hợp tác cho trải nghiệm ảo, trực tiếp vào Microsoft Teams vào năm tới. Đó là một phần trong nỗ lực lớn nhằm kết hợp thực tế hỗn hợp của công ty và HoloLens hoạt động với các cuộc họp và cuộc gọi điện video mà bất kỳ ai cũng có thể tham gia nhờ các hình đại diện hoạt hình.

 Microsoft đang xây dựng Metaverse bên trong Teams, một trong những nền tảng làm việc trực tuyến lớn nhất thế giới. Nguồn: The Independent UK.

• Tiktok

Bytedance, công ty sở hữu TikTok đã nhập cuộc vào Metaverse -  khi mua lại công ty khởi nghiệp tập trung vào VR có tên Pico. Thương vụ mua lại này khiến nhiều người liên tưởng đến sự kiện Facebook mua lại Oculus vào năm 2014 và dự kiến ​có thể dẫn đến một làn sóng mới trong lĩnh vực VR tại Trung Quốc. 

Một công ty 'trendy' như Tiktok là không thể thiếu trong Metaverse. Nguồn: EEG (Twitter).

'Nền tảng công ty trò chơi trực tuyến là nhân vật chính trong cuộc đua này'

Ngày 3/9, Tencent Holdings, công ty game lớn nhất Trung Quốc đăng ký hai nhãn hiệu 'Timi Metaverse' và 'Kings Metaverse' để mở đường cho tương lai của dịch vụ nhắn tin QQ và game trực tuyến Honor of Kings. Công ty cũng giới thiệu thêm Wave như nền tảng âm nhạc trực tuyến để mang một xu hướng âm nhạc mới đến Trung Quốc.

Wave giới thiệu Galantis, cảnh trên ghi lại các chuyển động của nhân vật trên sân khấu. Nguồn: Tech sina.

Epic Games, nhà sản xuất trò chơi nổi tiếng Fortnite, là một trong những công ty đi đầu trong lĩnh vực sản xuất nội dung Metaverse. Hãng mới nhận được khoản đầu tư 1 tỷ USD từ các đối tác để tạo ra 'siêu vũ trụ'.

Sau vụ kiện với Apple, Epic Games đang tiến tới Metaverse để thoát khỏi sự ràng buộc lẫn nhau giữa hai công ty. Nguồn: Techtopu.

​'Các tài phiệt giải trí không muốn bị bỏ rơi'

• Netflix

Netflix đã bắt đầu khai thác giá trị của siêu thị kỹ thuật số sau khi thuê Mike Verdu làm Phó chủ tịch phát triển trò chơi của mình (theo The Verge). Netflix đã có được danh sách tài sản trí tuệ (IP) từ phim đến trò chơi và có thể sử dụng các thương hiệu này để thúc đẩy các giải pháp lớn hơn cho trải nghiệm phong phú và Thương mại điện tử. Gần đây, công ty phát trực tuyến phim đã cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng đối với các sản phẩm giải trí nhập vai và thực tế ảo (VR).

Mới đây thì Netflix cũng đã tích hợp nền tảng game riêng của hãng vào ứng dụng như sự khởi đầu cho Metaverse. Nguồn: Polygon.

Netflix đã thâm nhập vào VR sau khi phát hành “Black Mirror: Bandersnatch” vào năm 2018, được ca ngợi là một thành công phi thường với phong cách kể chuyện nhập vai 'immersive storytelling”. Gã khổng lồ trực tuyến cũng tham gia thị trường video game sau khi phát hành Black Mirror, Stranger Things, Squid Game để cạnh tranh với các nền tảng đối thủ như Microsoft Gamepass và Sony Playstation Now.

• Disney​

Vao 10/11/2021, Giám đốc điều hành Walt Disney (DIS.N) Bob Chapek cho biết tập đoàn giải trí này đang chuẩn bị thực hiện bước nhảy vọt về công nghệ vào một thế giới thực tế ảo lần đầu tiên được các nhà văn khoa học viễn tưởng tưởng tượng ra. Phỏng vấn với CNBC, Bob Chapek hình dung metaverse (đa vũ trụ ảo) của Disney sẽ là phần mở rộng từ dịch vụ video trực tuyến Disney , thông qua một hình thức kể chuyện mới mà ông gọi là “tấm vải ba chiều”.

Kể cả các thương hiệu như Disney sẽ không nằm ngoài cuộc đua, chúng ta sẽ có thể xem các nhân vật hoạt hình hoặc phim dưới một hình thức mới hơn. Nguồn: Disney go.

Chapek khẳng định với các nhà đầu tư rằng Metaverse phù hợp với hướng đi của Disney – vốn là hãng hoạt hình có lịch sử đổi mới công nghệ từ cách nay gần 1 thế kỷ, khi phim Steamboat Willie ra mắt, được xem là hoạt hình đầu tiên có âm thanh đồng bộ.

'Metaverse sẽ khiến ngành công nghiệp thời trang phải chuyển đổi?'

Ở quan điểm của mình, Metaverse mở ra một khởi đầu cho kỷ nguyên mới của thời trang. Sự sáng tạo sẽ được mở đến biên độ dường như là vô hạn. Tất cả mọi ý tưởng, mọi cảm quan, mọi tầm nhìn sẽ được lột tả chân thực và không bị bó buộc bởi bất kỳ một rào cản vật lý nào. Thời trang mà mình hay gọi là 'mặc lên người' sẽ có những giới hạn đóng khung với hình thể nhất định. Trong khi thời trang sẽ trở nên muôn hình vạn trạng, độc đáo, phá cách hơn thông thường ở thế giới Metaverse.

Thời trang hòa quyện với công nghệ sẽ là xu hướng tất yếu trong tương lai, GenZ và các thế hệ sau này sẽ là những đối tượng chính mà ngành công nghiệp này hướng tới. Nguồn: Frontoffice sports.

• Nike

Theo thông tin từ kênh CNBC, Nike vừa nộp hồ sơ đăng ký một số nhãn hiệu mới cho thấy ý định của họ trong việc sản xuất và bán hàng hoá (giày và quần áo) ảo. Ngoài việc đăng ký mới cho các nhãn hiệu, Nike cũng đang tìm kiếm nhân sự trong lĩnh vực này. Theo thông tin tuyển dụng của Nike, công ty này gần đây đã đăng tin tuyển dụng nhà thiết kế vật liệu ảo cho giày dép cùng với các vị trí thiết kế ảo khác.

Và Nike chính là phát súng mở đầu trào lưu này. Nguồn:Ipn.com.

Cuộc đua Metaverse có mang lại giá trị thật? Được và mất những gì?

'Metaverse tuy ảo nhưng giá trị tương lai là không thể đong đếm'

Dĩ nhiên có lý do để mình tin rằng metaverse sẽ giúp chúng ta làm được nhiều điều mà Internet chưa thể. Các trải nghiệm thực tế ảo ngày nay đã cho phép tham quan bất động sản từ xa, viễn cảnh những nhân viên bất động sản có thể sử dụng Metaverse để đưa khách hàng tiềm năng tới một căn nhà 3D có tỷ lệ sát so với sản phẩm thực tế. Khách hàng có thể đi xem nhà mới mà không cần phải rời khỏi căn nhà cũ. 

Chúng ta có thể đi xem nhà mới mà không cần phải rời khỏi căn nhà cũ với Metaverse. Nguồn: Reuters.

Đại dịch Covid đã tàn phá ngành dịch vụ và du lịch, khiến cho các công trình, địa điểm nổi tiếng từ đông nghẹt bỗng trở nên vắng lặng, các cung đường mua sắm cũng không một bóng người. Với Metaverse, công nghệ giúp số hóa mọi công trình, địa điểm và giúp người du lịch ở bất kỳ nơi đâu chỉ khi đang ngồi trên chiếc sofa nhỏ. Một metaverse thực sự có thể tiến xa hơn thế nữa như ứng dụng cho các liệu pháp chữa trị trong y khoa.

Hiện chỉ có lĩnh vực y tế áp dụng công nghệ VR/AR nhiều nên hẳn trong tương lai đây cũng là nơi để Metaverse phát triển theo. Nguồn: Med-technews.

Một trong những lĩnh vực thú vị và có tiềm năng cao nhất khi Metaverse phát triển là việc làm marketing của các thương hiệu và hoạt động của cộng đồng content creator/ influencer. Theo thời gian, khi ngày càng nhiều người tham gia vào các vũ trụ ảo, các thương hiệu cũng cần xây dựng sự hiện diện của mình - tạo ra một cặp song sinh kỹ thuật số. Chúng ta sẽ thấy những cửa hàng của Gucci, Dior,...trên không gian ảo, nơi nhân vật đại diện của chính chúng ta có thể đến đó, mua sắm, và sở hữu những chiếc túi chính hãng dạng kỹ thuật số. 

Các nhân vật influencer sẽ có thêm nhiều bản sao khác nhau ở các vũ trụ trong Metaverse. Nguồn: Medium.com.

Con người sẽ phải đánh đổi những gì khi tham gia Metaverse? 

Bên cạnh đó, sự phát triển của metaverse vẫn gây nhiều tranh cãi. Trải nghiệm khi dùng metaverse sẽ tạo ra những vấn đề mới cho xã hội. Người dùng sẽ có cảm giác nhập vai sống động như đang trực tiếp sống trong thế giới ảo. Từ đó, họ sẽ quên đi thực tại. Thanh thiếu niên trong độ tuổi phát triển có thể bị tác động xấu khi mải mê với metaverse. Ngoài ra, nhiều người có thể lợi dụng việc này để sản xuất các loại 'chất cấm kỹ thuật số' gây nghiện.

Mình tưởng tượng viễn cảnh một thế giới mà mọi người đều muốn ảo hóa thì các giá trị thật về mặt cảm xúc, tâm sinh lý sẽ phai nhạt dần. Nguồn: ft.com.

Mặt khác, một metaverse hoạt động đầy đủ chức năng có thể mất nhiều năm và chi phí đầu tư nghiên cứu khổng lồ. Theo các chuyên gia, rủi ro tiềm ẩn liên quan đến metaverse có thể kể đến như nguy cơ an ninh mạng, công nghệ độc quyền và bị kiểm soát bởi những ông lớn. 

Tại sao có thể xem Metaverse chỉ là mánh khóe của công nghệ hiện tại?

Dẫu được ca ngợi là cuộc cách mạng tiếp theo của công nghệ, mình cảm thấy các ông lớn đang quá đề cao về Metaverse, hoặc thời điểm này quá sớm để đánh giá mọi thứ. Thứ nhất, chúng ta có thể nhìn từ trường hợp Facebook, công ty chính thức đổi tên thành Meta trong bối cảnh phải đối mặt với loạt khủng hoảng quan hệ công chúng và thắt chặt quản lý của các cơ quan điều hành liên quan đến quyền riêng tư. Hành động này có lẽ chỉ là một mánh khóe khiến dư luận chuyển hướng đến Metaverse như một cách để làm mới thương hiệu.

Facebook những năm qua gặp rất nhiều rắc rối, Metaverse là một cách hay để công ty thay đổi nhận thức người dùng. Nguồn: Coin Telegraph.

Nhưng thực chất thì Metaverse đã xuất hiện từ lâu như mình đã đề cập trong bài viết và không phải quá mới trong giới công nghệ. Kế đến là thời điểm nổi lên của thế giới Metaverse vô tình trùng vào quá trình bùng nổ của NFT, tiền Crypto (tiền ảo) vẫn đang gây tranh cãi hiện nay.

Rào cả khiến metaverse khó có được bước tiến đủ lớn là vấn đề chính sách. Các nhà lập pháp thậm chí chưa giải quyết xong các rắc rối mà mạng xã hội đơn thuần mang lại chứ chưa nói đến một 'xã hội ảo' khác. Trường hợp tiền ảo như Bitcoin hay tiền trong game chưa được chấp nhận đông đảo là điển hình nhất. Cá nhân mình cho rằng Metaverse cũng chỉ là một sự tiến hóa từ các nền tảng có sẵn này để hợp pháp hóa mọi thứ. 

Metaverse hiện tại vẫn mang theo các vẫn đề cũ về sở hữu, chính sách, quyền người dùng,....Nguồn: The Verge.

Lời kết

Sẽ còn một chặng đường dài nữa để Metaverse len lỏi vào ngóc ngách trong cuộc sống mỗi người. Metaverse giờ đây vẫn chỉ là một concept thuộc về tương lai, và chưa phải thời điểm bùng nổ do nhiều rào cản về pháp lý và công nghệ phần cứng. Tuy nhiên, không thể phủ nhận tiềm năng đầu tư từ các ông lớn cho thấy trong tương lai Metaverse hoàn toàn có thể trở thành ngành công nghiệp hàng nghìn tỷ đô. Một không gian để kinh doanh, giải trí, thương mại và là nơi làm việc lý tưởng. 

Nguồn: Tổng hợp. 

Biên tập bởi Quốc Huy