Cùng sẵn sàng cho kỷ “hậu PC'
Windows 8 và Mountain Lion có khá nhiều điểm tương đồng. Chúng cùng ra mắt vào nửa sau 2012 (Mountain Lion ra mắt hồi tháng 7, còn Windows 8 sẽ được phát hành vào tháng 10). Hầu hết các tính năng mới đều ít nhiều dính dáng tới điện toán đám mây, môi trường di động hoặc giải trí gia đình. Cả hai hệ điều hành (HĐH) đều không còn hướng tới máy tính cá nhân như một thiết bị trung tâm. Thay vào đó, chúng đều đóng vai trò là mối liên kết các thiết bị số mà người dùng sở hữu.
Một ví dụ rõ ràng cho điều này là việc chỉ với một tài khoản đăng nhập sẽ cho phép Windows Live và iCloud đồng bộ toàn bộ dữ liệu, hình ảnh, nhạc và nhiều thứ khác giữa những thiết bị của bạn. Bạn cũng có thể mua một mẫu máy tính bảng (MTB) Windows 8 để sử dụng trong phòng khách sau đó gắn nó vào bộ dock với bàn phím, chuột để dùng trên bàn làm việc. Với Air Play Mirroring và Game Center, Mountain Lion sẽ có thể biến các máy tính Mac trở thành trái tim của các hệ thống giải trí gia đình đồng thời kết nối toàn bộ các thiết bị “táo' khác. Điều này sẽ cho phép nhiều người trong gia đình cùng thưởng thức nội dung số, chơi trò chơi…với nhau. Về phía mình, ứng dụng Windows 8 cũng sẽ có thể chuyển sang Windows Phone 8 một cách dễ dàng và các ứng dụng Windows 8 cũng có thể được đồng bộ giữa các thiết bị sử dụng chung HĐH này.
Hơn thế nữa, khoảng cách khác biệt giữa HĐH dành cho môi trường máy tính để bàn và môi trường di động đã giảm đi đáng kể. Trong Mountain Lion, vô số các tính năng của iOS đã được tích hợp vào, điển hình như Notification Center. Bên cạnh đó, nhiều ứng dụng cũng được đổi tên lại giống với phiên bản tương ứng trên iOS: iCal đã trở thành Calendar, iChat đã trở thành Messages… Thậm chí, các tính năng sâu hơn như Launcher (môi trường quản lý ứng dụng như Homescreen của iOS) và các động tác cảm ứng đa chạm cũng được điều chỉnh giống hệt với iOS.
Về phía Windows 8, một sự thật khó chối cãi là giao diện chính Metro Start Screen gần như giống hệt với Windows Phone 7 (và sẽ của cả Windows Phone 8). Bản cập nhật giao diện Dashboard mới nhất cho Xbox 360 cũng biến đổi giao diện gần giống như vậy. Microsoft thậm chí còn tung ra ứng dụng Xbox Live riêng cho cả Windows Phone và Windows 8. Cho tới nay, hãng vẫn khẳng định rằng sẽ đưa ra hai cửa hàng ứng dụng riêng biệt cho Windows Phone 8 và Windows 8. Tuy nhiên với hướng đi hiện tại của Microsoft, sẽ chẳng có gì đáng ngạc nhiên nếu một ngày nào đó người dùng chỉ còn một cửa hàng ứng dụng Metro cho cả điện thoại, máy chơi game, MTB, MTXT và cả máy tính để bàn với HĐH Microsoft.
Cho dù hướng đi có phần giống nhau. Thực tế Windows 8 và Mountain Lion lại có con đường rất khác nhau – phần lớn là do những gì hãng sản xuất đang có. Về phía mình, Apple tận dụng thế mạnh riêng về MTB cùng điện thoại di động để bán ra các sản phẩm Mac. Nói cách khác, người dùng thường sở hữu iPhone hoặc iPad như một “chìa khoá mở cửa' để bước vào thế giới Apple với việc tậu một chiếc máy Mac như là hệ quả tất yếu.
Chính vì thế, Apple muốn đem lại giao diện và các dịch vụ trên máy tính cá nhân giống với những gì khách hàng iPhone, iPad hay iPod Touch đã được trải nghiệm trước đó. Cụ thể hơn, chúng bao gồm cả cảm ứng đa chạm, cửa hàng ứng dụng trực tuyến App Stores, hệ thống lưu trữ tức thời kèm đồng bộ hoá… Apple đã khéo léo “nhấc' những thứ này và đặt vào các máy tính Mac. Điều này giúp cho người dùng khi chuyển đổi không cảm thấy lạ lẫm mà ngược lại, họ sẽ cảm thấy sở hữu được nhiều sức mạnh hơn.
Trong khi đó, nhiều năm qua Microsoft đã làm ngược lại tiến trình này. Hãng đã cố gắng xây dựng lại hình ảnh mạnh mẽ của mình và đưa những thiết kế giao diện cũng như trải nghiệm sử dụng từ Windows dành cho máy bàn tới HĐH di động Windows Mobile hoặc ứng dụng văn phòng như Microsoft Office. Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh điều này không hề đúng đắn. Sau đó, kể từ khi ra mắt Xbox 360, Zune và Windows Phone 7, Microsoft cuối cùng đã tìm kiếm được một ý tưởng cho nền tảng phiên bản HĐH mới phù hợp với thời đại “hậu PC'. Thực tế, Windows 8 chính là giải pháp hoàn chỉnh trên một nền tảng đơn cho tất cả các ý tưởng của Microsoft. Nó cũng là môi trường thống nhất cho việc phát triển ứng dụng (kể cả ứng dụng di động) trong tương lai của Microsoft.
Đây rõ ràng là một lối đi đúng đắn nhưng thực tế nhiều ý kiến lại cho rằng kể cả khi phiên bản Windows 8 dành cho máy bàn được cải tiến theo lối này thì việc phiên bản ARM của nó có đạt được thành công trên các thiết bị di động và MTB như nó tiềm năng đạt được trên máy tính để bàn hay không vẫn là dấu chấm hỏi lớn. Thực tế, Microsoft vẫn chỉ coi MTB là một “kiểu' máy tính mới thay vì một dải sản phẩm thực sự khác lạ. Trên Windows 7, việc sử dụng HĐH này với MTB cảm ứng thực sự là “ác mộng'. Điều duy nhất có thể chấp nhận được là nhập liệu qua bàn phím ảo – thứ rất cơ bản của mọi MTB. Nhìn chung, Windows từ trước tới nay không phải là “món' dành cho MTB.
Ở phương diện này, rõ ràng Apple lại ưu thế hơn Microsoft. Bản thân họ có dư thời gian phát triển và kiểm nghiệm iOS. Giờ đây họ chỉ cần tạo ra một sự gắn kết chặt chẽ giữa các sản phẩm của mình. Dĩ nhiên, Apple cần phải giữ cho máy để bàn, thiết bị di động và MTB của mình luôn tách biệt rõ ràng về mặt thiết kế và tăng cường sự gắn kết chủ yếu giữa chúng thông qua ở các dịch vụ phần mềm. Trong khi đó, Microsoft sẽ có thể đồng nhất dải sản phẩm phần mềm của mình rồi chuyển cho các đối tác phần cứng – nơi sẽ tạo ra một dải sản phẩm cực lớn từ điện thoại di động cho tới máy tính để bàn kèm theo mọi thứ… ở giữa.
Nói cụ thể hơn, Microsoft có thể cung cấp Windows 8 cho cả x86 và ARM còn các nhà sản xuất thiết bị sẽ ra mắt vô vàn các mẫu MTB, netbook, máy tính bàn… trên cả hai nền tảng với nhiều kiểu hình thiết kế đa dạng. Điều này sẽ đem lại cho Windows 8 nói riêng và Microsoft nói chung một cơ hội lớn bởi Mountain Lion dù có mạnh tới đâu cũng mới chỉ giới hạn trên các sản phẩm “táo' mà thôi.
Rõ ràng người dùng đang phải chứng kiến một cuộc đua rất kì lạ. Trong khi Microsoft cố gắng thúc đẩy thị trường điện thoại thông minh và MTB của mình nhờ vào số người dùng máy tính Windows khổng lồ thì Apple ngược lại – kêu gọi người dùng iOS đến với các MTXT Macbook, Apple TV… Trong hai phương thức này, các nhà phân tích vẫn cho rằng Apple có nhiều ưu thế hơn cả. Trước hết Windows 8 quá cồng kềnh. Sau nữa, sự cố gắng tạo ra “cuộc cách mạng' trong thiết kế đã khiến Microsoft rời xa khỏi yếu tố thoải mái tiện nghi trong việc sử dụng.
Về phía Apple có iPhone và iPad – hai sản phẩm di động thành công bậc nhất trên thế giới hiện nay. Việc đưa giao diện, tính năng iOS vào Mac OS sẽ là bước đi hợp lý bởi nó giúp cho người dùng cảm nhận được sự thân thuộc. Có thể nói, Apple đã có một khởi đầu vô cùng thuận lợi trong việc hợp nhất các nền tảng – phần lớn nhờ hai bước tiến quan trọng là iPhone trong 2007 và iPad trong 2010. Nhìn ở góc độ nào đó, iOS không phải được tạo ra với mục tiêu là HĐH cho iPad hay iPhone. Nó dường như giống hơn với một “gói' công cụ phục vụ màn hình cảm ứng đa chạm và các tác vụ liên quan. Sau nhiều năm phát triển, “gói' này giờ đây đã sẵn sàng cho việc tích hợp vào HĐH chính của Apple là Mac OS.
Trong khi đó, Microsoft hiện tại đang phải đặt cược vào một nền tảng chính rất mới mà họ chưa có sản phẩm chủ đạo nào để dẫn dắt thị trường – chưa kể tới việc thay đổi thô bạo giao diện truyền thống của Windows sẽ tiềm ẩn nhiều hiểm hoạ. Với Windows 8, Microsoft chuyển qua một kiến trúc hoàn toàn mới, tặng không Office, loại bỏ nút bấm Start quen thuộc (thay thế bằng Start Screen) và biến đổi giao diện Desktop / Explorer tới mức… khó nhận ra. Bản thân người dùng Windos cũng chưa hề được trải nghiệm, đánh giá Metro – điều hoàn toàn ngược lại đối với iOS vốn đã có nhiều năm phát triển và cải thiện dựa trên phản hồi của cộng đồng. Rõ ràng với một nền tảng đã có chỗ đứng vững chắc trên thị trường, tất cả những gì Apple cần làm vào lúc này là tối ưu hoá mà thôi.
Nhiều nhận định cũng cho rằng nếu Microsoft muốn “sống sót' trong cuộc chiến MTB – chưa nói tới chiến thắng – họ sẽ phải tạo ra sự khác biệt riêng so với Apple. Microsoft sẽ cần phải thành công trên MTB với Windows 8 trong khi đảm bảo doanh số cực tốt cho Windows Phone 8. Nếu không, họ sẽ gặp rắc rối lớn.
Đứng ở góc độ người dùng, rõ ràng Windows 8 và Windows Phone 8 đang định hình theo lối hoàn toàn khác với OS X và iOS. Dĩ nhiên, đến thời điểm này, Microsoft sẽ khó có cơ hội chứng tỏ rằng phương thức tiếp cận tới môi trường hợp nhất của họ tốt hơn Apple. Bản thân lối đi của Microsoft với Windows 8 cũng bị đánh giá là cực kì mạo hiểm.
