Tata Motors là nhà sản xuất xe lớn thứ 17 trên thế giới. Hãng xe Ấn Độ chế tạo cả xe buýt, xe hơi, xe quân sự, đồng thời là chủ sở hữu của thương hiệu xe sang Jaguar Land Rover.

Tuy nhiên Tata được biết đến nhiều hơn khi bắt đầu sản xuất chiếc xe rẻ nhất thế giới năm 2008 mang tên Nano. Tata Nano tạo nên làn sóng phấn khích đối với người dân ở các nước đang phát triển. Họ nghĩ rằng có thể sử dụng Nano để thay thế xe máy.

Tata Nano có mặt tại Việt Nam nhưng vẫn chưa được phân phối chính hãng. Ảnh: Hân Nguyễn.

Chiếc xe đầu tiên lăn bánh khỏi dây chuyền có giá chỉ 2.000 USD (tương đương một chiếc Honda Air Blade ở Việt Nam). Mẫu xe này được mệnh danh là “chiếc xe của người dân”. Tuy nhiên Nano liên tục gây thất vọng bởi chi phí sử dụng khá cao và không an toàn.

Quá trình phát triển

Năm 2005, Tata giới thiệu chiếc xe cỡ nhỏ đầu tiên tại Ấn Độ mang tên Tata Ace và đạt nhiều thành công. Đây là chiếc xe lam ba bánh có động cơ kéo. Tata quyết định tạo nên một cuộc cách mạng nhỏ với thị trường du lịch và biến Ace trở thành những mẫu xe chở khách trong thành phố.

Ấn Độ là nơi tràn nhập xe máy. Hãng Tata muốn những chiếc xe bốn bánh giá rẻ sẽ thay thế hoàn toàn xe máy.

Để hiện thực kế hoạch này, việc đầu tiên là giảm chi phí giúp chiếc xe phải thật rẻ. Để cắt giảm chi phí, Tata quyết định loại bỏ càng nhiều những tính năng bổ sung “không cần thiết” càng tốt.

Nội thất nghèo nàn không tiện ích hay túi khí khiến nhiều người không dám mua Nano. Ảnh: Carpicker.

Tuy nhiên điều họ nghĩ không cần thiết lại quan trọng đối với khách hàng, chẳng hạn túi khí, tay lái trợ lực, hệ thống giải trí, bốn con ốc trên mỗi bánh xe, cần gạt nước trên kính lái, gương cánh thứ hai, nắp phụ ngoài bình xăng…

Tata cho rằng xe gắn máy không có những thứ đó nên cũng không cần thiết trên một mẫu xe giá rẻ như Nano. Chỉ cần bốn bánh và cabin có thể che mưa che nắng là đã quá đủ với người nghèo.  

Mặc dù danh sách dài tùy chọn bị cắt giảm, Nano không phải chiếc xe hoàn toàn xấu. Nó có khoang hành khách lớn đáng ngạc nhiên, động cơ xăng hai xy-lanh 624 cc hiệu quả cao, chỉ tiêu hao 4,2 lít/100 km. Mức khí thải thấp hơn nhiều so với xe máy.

Tuy tuyên bố hùng hồn sẽ thay thế xe máy, Tata Nano có khởi đầu không mấy suôn sẻ. Dù đã cắt giảm chi phí rất nhiều, Nano vẫn đắt hơn hầu hết xe máy trên thị trường. Với những người muốn một chiếc xe hơi, đa số đều nghĩ rằng một chiếc xe cũ được trang bị đầy đủ tính năng sẽ tốt hơn so với Nano.

Sự cố cháy nổ khiến người dùng giảm niềm tin vào Tata Nano. Ảnh: Getty Images.

Một thời gian ngắn sau khi bán ra thị trường, vào năm 2009, Tata Nano gặp sự cố lớn khi liên tục cháy nổ. Sau hàng loạt vụ cháy, Tata đổ lỗi cho “thiết bị điện nước ngoài” là nguyên nhân hỏa hoạn. Mặc dù sau đó, nhà sản xuất này quyết định tăng thời gian bảo hành từ 18 tháng lên 4 năm và cung cấp thêm phương tiện chữa cháy, người tiêu dùng đã bị mất niềm tin và doanh số Nano cũng tụt dốc không phanh.

Doanh số đỉnh điểm của Nano đạt vào năm 2011 với 74.000 chiếc, sau đó giảm xuống 16.000 chiếc vào năm 2015.

Tata dự định xuất khẩu Nano sang Mỹ vào năm 2012, nhưng các kết quả thử nghiệm an toàn quá thấp khiến xe không được chấp nhận. Mặc dù bài kiểm tra va chạm tại Anh cho kết quả tích cực, chương trình đánh giá xe mới ở Đức (NCAP) lại cho kết quả tệ hại.

Theo Guardian, Tata Nano được đánh giá 0 sao từ NCAP. Thử nghiệm đâm trực diện ở vận tốc 40 dặm/giờ sẽ gây tử vong cho người lái và hành khách. Xe cũng không hỗ trợ ghế trẻ em ở trong xe, vì vậy bị đánh giá không an toàn cho trẻ em.

Các phiên bản nâng cấp

Kể từ khi ra đời năm 2009, Tata tung thêm ba biến thể bao gồm Twist Nano, GenX Nano, và Nano Emax. Cả ba đều có những nâng cấp đáng giá như trợ lực điện, mở cửa cốp sau, dàn âm thanh stereo và một vài thứ khác. Tuy nhiên tính năng an toàn quan trọng nhất là túi khí vẫn chưa được cập nhật.

Ngoài động cơ xăng tiêu chuẩn như bản gốc, GenX, và Nano Twist, đều có phiên bản chạy hai loại nhiên liệu, khí thiên nhiên và xăng. Với bản chạy gas, xe tiết kiệm nhiên liệu hơn. Ngoài ra, Tata còn lên kế hoạch chế tạo động cơ chạy bằng khí nén, chỉ mất 3 USD để bơm đầy một bình khí và có thể chạy được 193 km với lượng khí thải rất thấp. Tuy nhiên phiên bản này vẫn chưa hoàn thành quá trình thử nghiệm.

Ngoài ra, một phiên bản hoàn toàn chạy điện được mệnh danh là “chiếc xe điện rẻ nhất thế giới” cũng được lên kế hoạch trong tương lai.

Tata Pixel được kỳ vọng sẽ đem lại doanh số tốt hơn cho dòng xe rẻ nhất thế giới trong tương lai. Ảnh: Autoportal.

Bạn không bao giờ nhìn thấy một chiếc Nano chạy bên bờ biển nước Mỹ, nhưng điều đó không có nghĩa Nano không có mặt tại các triển lãm. Tại International Motor Show, Tata trình làng Pixel, chiếc xe lớn hơn và các chỉ số an toàn tốt hơn, dành cho thị trường châu Âu và Mỹ nhưng vẫn dựa trên nền tảng Nano.

Theo nhà sản xuất, mẫu xe này đạt mức tiêu hao nhiên liệu 3,4 lít/100 km cùng nhiều tính năng an toàn va chạm. Điều đó cho thấy, một Nano thế hệ mới sẽ trở lại trong tương lai, và có lẽ khi đó sẽ được nhiều người dùng sẽ đón nhận.