Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính hữu hiệu giúp các doanh nghiệp bảo hiểm rủi ro. Trên thị trường chứng khoán, bên cạnh cổ phiếu còn có các sản phẩm chứng khoán phái sinh là nguồn đầu tư sinh lợi nhuận cho các nhà đầu tư.

Qua bài viết này, sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các công cụ chứng khoán phái sinh như hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng giao dịch giao sau, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi. Và, làm rõ về sự khác biệt giữa chứng khoán phái sinh và cổ phiếu.

Tìm hiểu về chứng khoán phái sinh

Trên thị trường tiền mặt hay thị trường giao ngay, việc mua bán hàng hóa và thanh toán diễn ra tức thì hoặc ngay sau đó. Ngoài ra ở trường hợp khác, việc mua bán diễn ra trong tương lai dựa trên các thỏa thuận, hợp đồng gọi là thị trường phái sinh. Thị trường phái sinh là nơi phát hành và trao đổi mua bán các hợp đồng, giấy tờ có giá.

Chứng khoán phái sinh là một công cụ tài chính dưới dạng hợp đồng. Giá trị chứng khoán phái sinh phụ thuộc vào một hoặc nhiều tài sản tài chính như chứng khoán, chỉ số chứng khoán và các tài sản khác như thực phẩm, nông sản.

Tìm hiểu về chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh cho phép các nhà đầu tư kỳ vọng vào giá trị tài sản trong tương lai từ đó sinh lời từ sự chênh lệch. Với mức giá đã xác định, trong tương lai người mua kỳ vọng giá tài sản tăng, người bán kỳ vọng giá tài sản giảm.

Các công cụ chứng khoán phái sinh

Công cụ chứng khoán phái sinh bao gồm 4 loại hợp đồng. Trong đó, hợp đồng giao dịch sau là sản phẩm chứng khoán phái sinh được niêm yết và giao dịch đầu tiên trên thị trường Việt Nam.

Hợp đồng kỳ hạn

Hợp đồng kỳ hạn là loại hợp đồng đơn giản nhất. Hợp đồng này là thỏa thuận giữa người mua và người bán về việc mua bán tài sản vào một ngày trong tương lai. Vào ngày đáo hạn, nếu giá thực tế cao hơn thì người bán sẽ kiếm lời, còn trường hợp giá thực tế giảm thì ngược lại.

Hợp đồng giao dịch giao sau

Hợp đồng giao dịch giao sau hay còn gọi là hợp đồng giao sau, hợp đồng tương lai. Đây là hợp đồng giữa hai bên mua và bán thông qua môi giới.

Hợp đồng giao dịch sau

Khác với hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng giao dịch giao sau được chuẩn hóa và niêm yết trên sàn giao dịch tập trung bởi Sở giao dịch chứng khoán. Hợp đồng giao dịch giao sau không có thời điểm chính xác thực hiện hợp đồng, đồng thời các bên tham gia phải tốn thêm chi phí cho hợp đồng tùy theo diễn biến thị trường.

Hợp đồng quyền chọn

Hợp đồng quyền chọn đưa ra cho nhà đầu tư thêm quyền chọn mua/ bán trong trường hợp giá tương lai không đạt kỳ vọng. Sau khi bỏ ra một khoản chi phí cho quyền chọn mua/ bán, trong tương lai nhà đầu tư có quyền mua hoặc bán tài sản đã xác định trong hợp đồng theo hướng có lợi nhất. Với sự biến động giá liên tục, hợp đồng quyền chọn sẽ giúp nhà đầu tư giảm thiểu rủi ro.

Hợp đồng hoán đổi

Hợp đồng hoán đổi là thỏa thuận mang tính pháp lý giữa bên bán và bên mua, cả hai bên đều đồng ý hoán đổi dòng tiền của công cụ tài chính cho nhau trong tương lai. Đồng thời, có một bên sẽ thanh toán một chuỗi các dòng tiền trong một khoảng thời gian xác định cho bên còn lại.

Sự khác biệt giữa giao dịch chứng khoán phái sinh và giao dịch cổ phiếu

Tương tự như giao dịch cổ phiếu, các hoạt động giao dịch chứng khoán phái sinh cũng có những báo giá riêng, được niêm yết trên sàn giao dịch. Nhà đầu tư phán đoán và dựa vào kỳ vọng của mình mà đặt lệnh và khớp lệnh khi giao dịch.

Sự khác biệt của giao dịch chứng khoán phái sinh

Cổ phiếu được niêm yết giá sẽ giao động liên tục trong từng kỳ và không có thời gian đáo hạn. Đối với giao dịch chứng khoán phát sinh sẽ có ngày đáo hạn và kết thúc hợp đồng tùy vào từng loại hợp đồng.

Về ký quỹ, nhà đầu tư chỉ cần hoàn thành khoản ký quỹ đã được thực hiện giao dịch chứng khoán phái sinh. Còn với giao dịch cổ phiếu, nhà đầu tư cần hoàn thành thanh toán đầy đủ khoản mua.

Điểm khác biệt cuối cùng, chứng khoán phái sinh cần thanh toán hằng ngày, cổ phiếu phải thực hiện thanh toán toàn bộ lãi, lỗ mỗi ngày.