Giải thích Nobel Vật lý 2016 với 500 từ: hãy đếm số lỗ trên ổ bánh mì

Một nửa giải thưởng được trao cho David Thouless thuộc Đại học Washington và nửa còn lại chia đều cho Duncan Haldane, Đại học Princeton và J. Michael Kosterlitz. Cả 3 người đều được sinh tại Anh.

Thành viên của hội đồng Nobel, Thors Hans Hansson cho biết 'công trình nghiên cứu là sự kết hợp tuyệt đẹp giữa toán học với các hiểu biết vật lý thâm sâu, đạt được những kết quả đầy bất ngờ đã kiểm chứng lại bằng thí nghiệm.'

Vậy 3 nhà khoa học làm được gì?

Về cơ bản, họ đã chứng minh rằng có thể dùng toán học tô pô để giải thích cho các đặc tính kỳ lạ của vật chất tại các điều kiện cực lạnh hoặc trạng thái mật độ cực cao, thí dụ như tại sao vật liệu siêu lạnh sẽ có điện trở bằng 0?

Tô pô là một nhánh toán học nghiên cứu những đặc tính nào đó sẽ được bảo tồn khi vật thể bị kéo dài, vặn xoắn hoặc biến dạng. Hansson đã dùng những cái bánh ngay tại lễ trao giải để giải thích cho chúng ta hiểu được tô pô là gì và nó liên quan thế nào tới công trình nghiên cứu.


Giải thích Nobel Vật lý 2016 với 500 từ: hãy đếm số lỗ trên ổ bánh mì

Toán học tô pô khảo sát những chiếc bánh bằng số lỗ trong hình dạng của nó. Thí dụ như bánh bao không có lỗ, bánh còng có 1 lỗ, bánh quy xoắn có 2 lỗ. Không có cái nào nửa lỗ. Và số lỗ trong mỗi cái bánh luôn cố định khi bạn vặn hoặc kéo dài nó. Tô pô là vậy.

Sử dụng tô pô, Thouless, Haldane và Kosterlitz đã giải thích những bí ẩn của thế giới vật liệu, kiểu như làm sao mà một tấm phim khí heli siêu lạnh có thể thay đổi pha vật chất hoặc sự chuyển đổi pha này sẽ thay đổi đặc tính nó ra sao?

Nghiên cứu còn giúp các nhà khoa học tạo ra những loại vật liệu mới với tính chất thần kỳ. Trong số đó là 'tô pô cách điện' - vật liệu chỉ dẫn điện trên bề mặt. Hiện loại vật liệu này chưa thương mại hóa nhưng hoàn toàn có thể dùng trong máy tính lượng tử hoặc nhiều ứng dụng khác chưa khám phá.

Một trong tô pô cách điện này gọi là Stanene - bản chất là lớp thiếc dày 1 nguyên tử - có khả năng dẫn điện ở nhiệt độ cao với điện trở cực thấp, hứa hẹn sẽ thay thế các chi tiết đồng trong máy tính.

Thông tin thêm: Mặc dù nghiên cứu được trao giải lần này là cực kỳ đáng ngạc nhiên, nhưng bạn có còn nhớ hồi đầu năm máy dò LIGO đã phát hiện ra sóng hấp dẫn, chứng minh dự đoán 100 năm trước của Einstein là đúng. Tại sao LIGO không được chọn trao giải? Đơn giản là nó được công bố vào tháng 2, trễ thời điểm nộp xem xét Nobel vào tháng 1. Và thật ra thì lắm khi giải Nobel được trao sau nhiều năm từ khi công bố công trình nghiên cứu, thậm chí là sau khi nó chứng minh được rằng đã thật sự tạo nên thay đổi cho ngành đó. Thêm nữa là để ý thì tất cả các nhà nghiên cứu được trao giải lần này đều là nam. Cho tới nay chỉ có 2 người nữ duy nhất được trao giải Nobel Vật lý là Marie Curie vào năm 1903 và Maria Goeppert Mayer vào năm 1963.

Bấm để mở rộng...

TIN LIÊN QUAN

Giải Nobel Vật lý 2016 về tay bộ ba nhà khoa học

Giải Nobel Vật lý 2016 vừa được quyết định trao cho ba nhà khoa học David Thouless, Duncan Haldane và Michael Kosterlitz.

Giáo sư Anh bình thản đi dạy sau khi đoạt giải Nobel Vật lý

Giáo sư Duncan Haldane vẫn tiếp tục công việc giảng dạy hàng ngày sau khi biết tin giành giải thưởng Nobel Vật lý 2016.

Nobel Vật lý 2016 và bí ẩn về các vật chất lạ

Bộ ba nhà khoa học nhận giải Nobel Vật lý 2016 đã sử dụng phương pháp hình học tô pô (topology), một nhánh của toán học, để giải thích những trạng thái kỳ lạ của của vật chất như siêu dẫn và siêu lỏng ở nhiệt độ thấp.

Phát hiện sóng hấp dẫn giành giải Nobel Vật lý 2017

Giải Nobel Vật lý 2017 vừa được trao cho 3 nhà khoa học người Mỹ cho công trình khám phá ra sóng hấp dẫn. Theo Iflscience, Rainer Weiss là giáo sư tại Viện Công nghệ Massachusetts trong khi Kip Thorne và Barry Barish đến từ Viện Công nghệ

Mùa trao giải Nobel 2016 bắt đầu hôm nay

Mùa trao giải Nobel 2016 sẽ chính thức bắt đầu vào hôm nay. Vào 17 giờ 30 chiều nay, giải Nobel đầu tiên được công bố là giải Nobel Sinh lý học và Y khoa hay gọi tắt là Nobel sinh y học.

Nobel Y sinh vinh danh nghiên cứu về sự tự huỷ tế bào

Giải Nobel Y sinh 2016 được trao cho nhà khoa học Nhật Bản Yoshinori Ohsumi vì công trình nghiên cứu về các cơ chế tự huỷ và tái tạo của tế bào.

THỦ THUẬT HAY

10 mẹo giúp laptop có thời gian sử dụng pin tốt hơn với Windows 10 [Phần 1]

Liệu máy tính xách tay của bạn đang gặp vấn đề về pin hoặc tuổi thọ pin không được như mong muốn? Nếu bạn đã cập nhật lên Windows 10 Fall Creators thì bạn sẽ có hàng loạt mẹo để có thể giúp kéo dài thời gian chạy trên

Cách giấu ảnh trên điện thoại để tránh người khác biết khi mượn máy

Bạn không muốn người khác thấy được những thông tin, ảnh và video trên điện thoại của mình? Vậy thì đây là hướng dẫn cách giấu ảnh trên điện thoại cực kỳ hiệu quả...

Cách ghim ghi chú trên ứng dụng Ghi chú iOS 11

Trên ứng dụng Ghi chú iOS 11 có tính năng ghi ghi chú trên đầu danh sách ghi chú đã tạo, giúp người dùng có thể mở ngay ghi chú quan trọng.

Learntalk: ứng dụng học tiếng Anh siêu tiết kiệm trên điện thoại di động

Nếu chúng ta khéo léo kết hợp học tiếng Anh qua ứng dụng trên điện thoại, nhất là khi chỉ có vốn thời gian hạn hẹp, việc học sẽ dễ dàng hơn rất nhiều. Với sự bùng nổ của điện thoại thông minh trên thị trường, các ứng

ĐÁNH GIÁ NHANH

Đánh giá Samsung KS9000 – TV SUHD cao cấp giá 100 triệu đồng

Thành công với dòng SUHD TV trong năm 2015, Samsung tiếp tục theo đuổi công nghệ này bằng việc trình làng series SUHD 2016 với 5 model. Nổi bật trong đó là KS9000, TV 4K...

So sánh Google Pixel 6 và Apple iPhone 13: Chênh lệch có thật sự lớn?

Thử so sánh oogle Pixel 6 với Apple iPhone 13 để xem những gì mà nhà sản xuất Google trang bị có đủ sức đánh bại siêu phẩm nhà Táo Khuyết không nhé.

Volvo S90 - Trang nhã, tinh tế và khác biệt - Phần 1

Volvo S90 là sự dung hòa tuyệt vời giữa sự sang trọng, an toàn và văn hóa Scandinavia. Dòng xe sedan hàng đầu của hãng xe Thụy Điển thực sự là đối thủ xứng tầm của những mẫu...