Giải thích Nobel Vật lý 2016 với 500 từ: hãy đếm số lỗ trên ổ bánh mì
Một nửa giải thưởng được trao cho David Thouless thuộc Đại học Washington và nửa còn lại chia đều cho Duncan Haldane, Đại học Princeton và J. Michael Kosterlitz. Cả 3 người đều được sinh tại Anh.
Thành viên của hội đồng Nobel, Thors Hans Hansson cho biết 'công trình nghiên cứu là sự kết hợp tuyệt đẹp giữa toán học với các hiểu biết vật lý thâm sâu, đạt được những kết quả đầy bất ngờ đã kiểm chứng lại bằng thí nghiệm.'
Vậy 3 nhà khoa học làm được gì?
Về cơ bản, họ đã chứng minh rằng có thể dùng toán học tô pô để giải thích cho các đặc tính kỳ lạ của vật chất tại các điều kiện cực lạnh hoặc trạng thái mật độ cực cao, thí dụ như tại sao vật liệu siêu lạnh sẽ có điện trở bằng 0?
Tô pô là một nhánh toán học nghiên cứu những đặc tính nào đó sẽ được bảo tồn khi vật thể bị kéo dài, vặn xoắn hoặc biến dạng. Hansson đã dùng những cái bánh ngay tại lễ trao giải để giải thích cho chúng ta hiểu được tô pô là gì và nó liên quan thế nào tới công trình nghiên cứu.

Toán học tô pô khảo sát những chiếc bánh bằng số lỗ trong hình dạng của nó. Thí dụ như bánh bao không có lỗ, bánh còng có 1 lỗ, bánh quy xoắn có 2 lỗ. Không có cái nào nửa lỗ. Và số lỗ trong mỗi cái bánh luôn cố định khi bạn vặn hoặc kéo dài nó. Tô pô là vậy.
Sử dụng tô pô, Thouless, Haldane và Kosterlitz đã giải thích những bí ẩn của thế giới vật liệu, kiểu như làm sao mà một tấm phim khí heli siêu lạnh có thể thay đổi pha vật chất hoặc sự chuyển đổi pha này sẽ thay đổi đặc tính nó ra sao?
Nghiên cứu còn giúp các nhà khoa học tạo ra những loại vật liệu mới với tính chất thần kỳ. Trong số đó là 'tô pô cách điện' - vật liệu chỉ dẫn điện trên bề mặt. Hiện loại vật liệu này chưa thương mại hóa nhưng hoàn toàn có thể dùng trong máy tính lượng tử hoặc nhiều ứng dụng khác chưa khám phá.
Một trong tô pô cách điện này gọi là Stanene - bản chất là lớp thiếc dày 1 nguyên tử - có khả năng dẫn điện ở nhiệt độ cao với điện trở cực thấp, hứa hẹn sẽ thay thế các chi tiết đồng trong máy tính.
Thông tin thêm: Mặc dù nghiên cứu được trao giải lần này là cực kỳ đáng ngạc nhiên, nhưng bạn có còn nhớ hồi đầu năm máy dò LIGO đã phát hiện ra sóng hấp dẫn, chứng minh dự đoán 100 năm trước của Einstein là đúng. Tại sao LIGO không được chọn trao giải? Đơn giản là nó được công bố vào tháng 2, trễ thời điểm nộp xem xét Nobel vào tháng 1. Và thật ra thì lắm khi giải Nobel được trao sau nhiều năm từ khi công bố công trình nghiên cứu, thậm chí là sau khi nó chứng minh được rằng đã thật sự tạo nên thay đổi cho ngành đó. Thêm nữa là để ý thì tất cả các nhà nghiên cứu được trao giải lần này đều là nam. Cho tới nay chỉ có 2 người nữ duy nhất được trao giải Nobel Vật lý là Marie Curie vào năm 1903 và Maria Goeppert Mayer vào năm 1963.
Bấm để mở rộng...
TIN LIÊN QUAN
Giải Nobel Vật lý 2016 về tay bộ ba nhà khoa học
Giải Nobel Vật lý 2016 vừa được quyết định trao cho ba nhà khoa học David Thouless, Duncan Haldane và Michael Kosterlitz.
Giáo sư Anh bình thản đi dạy sau khi đoạt giải Nobel Vật lý
Giáo sư Duncan Haldane vẫn tiếp tục công việc giảng dạy hàng ngày sau khi biết tin giành giải thưởng Nobel Vật lý 2016.
Nobel Vật lý 2016 và bí ẩn về các vật chất lạ
Bộ ba nhà khoa học nhận giải Nobel Vật lý 2016 đã sử dụng phương pháp hình học tô pô (topology), một nhánh của toán học, để giải thích những trạng thái kỳ lạ của của vật chất như siêu dẫn và siêu lỏng ở nhiệt độ thấp.
Phát hiện sóng hấp dẫn giành giải Nobel Vật lý 2017
Giải Nobel Vật lý 2017 vừa được trao cho 3 nhà khoa học người Mỹ cho công trình khám phá ra sóng hấp dẫn. Theo Iflscience, Rainer Weiss là giáo sư tại Viện Công nghệ Massachusetts trong khi Kip Thorne và Barry Barish đến từ Viện Công nghệ
Mùa trao giải Nobel 2016 bắt đầu hôm nay
Mùa trao giải Nobel 2016 sẽ chính thức bắt đầu vào hôm nay. Vào 17 giờ 30 chiều nay, giải Nobel đầu tiên được công bố là giải Nobel Sinh lý học và Y khoa hay gọi tắt là Nobel sinh y học.
Nobel Y sinh vinh danh nghiên cứu về sự tự huỷ tế bào
Giải Nobel Y sinh 2016 được trao cho nhà khoa học Nhật Bản Yoshinori Ohsumi vì công trình nghiên cứu về các cơ chế tự huỷ và tái tạo của tế bào.
THỦ THUẬT HAY
Cách khôi phục mật khẩu trên Windows 10 Fall Creators Update
Tính năng lấy lại mất khẩu của Windows 10 Fall Creators Update ngay trên màn hình Windows, sẽ giúp bạn khôi phục password với vài thao tác đơn giản.
Hướng dẫn điều chỉnh nguyện vọng xét tuyển trực tuyến bằng Firefox hoặc Chrome
Cổng thông tin tuyển sinh của Bộ giáo dục là địa chỉ uy tín giúp thí sinh và các bậc phụ huynh rất nhiều trong việc tìm hiểu thông tin, tra cứu và đăng ký các nguyện vọng của mình. Tuy nhiên, do Cốc Cốc và một số trình
Sử dụng sticker Liên Minh Huyền Thoại trên Facebook
Trên mạng xã hội Facebook có rất nhiều sticker thú vị và ngộ nghĩnh khác nhau như sticker bồ câu tím, em trai Yam, Meep,...và mới đây Facebook đã cập nhật thêm sticker hình những nhân vật trong Liên Minh Huyền Thoại,
10 tính năng mới trên iOS 15 chính thức tốt nhất cho iPhone của bạn
iOS 15 chính thức đã được Apple phát hành, đây là 10 tính năng iOS 15 được yêu thích nhất dành cho iPhone. Phiên bản iOS 15 có hàng tá thay đổi, nhưng đây là những là tính năng nổi bật nhất...
Cách chặn điện thoại Android âm thầm nghe lén một cách đơn giản
Hướng dẫn bạn cách tắt tính năng trợ lý giọng nói của Google khi không sử dụng để tránh ảnh hưởng đến tính riêng tư của bạn. Click xem ngay nhé!
ĐÁNH GIÁ NHANH
Đánh giá Asus Zenfone 3 Laser: màn hình sắc nét, hiệu năng cao
Bên cạnh những ưu điểm như màn hình sắc nét, hiệu năng cao và vận hành ổn định thì Asus Zenfone 3 Laser còn có một số nhược điểm đáng chú ý khác.
Những trải nghiệm tuyệt vời trên Galaxy A52s 5G: Cấu hình tốt, camera chống rung quang học OIS tuyệt vời
Galaxy A52s, sản phẩm khiến mình cảm thấy hài lòng nhất trong năm 2021 này, một thiết bị hỗ trợ nhiều tính năng chuyên nghiệp như quay video chống rung OIS, ngoài ra còn có cấu hình mạnh mẽ, thoải mái xử lý công việc
Đánh giá nhanh camera góc rộng trên Zenfone Max Plus M1: Có HDR, chi tiết ổn, thiếu sáng kém
Điểm qua chút thông số camera, Zenfone Max Plus M1 trang bị hệ thống camera kép với một camera chính 16 MP - F/2.0 + một camera phụ 8 MP góc rộng 120 độ - F/2.2.