Các hình khắc bánh xe bí ẩn ở Jordan được tạo ra bởi một nền văn minh cổ đại tiên tiến nào đó vào 8.500 năm trước, nó có các mô thức hình học chính xác nhưng chỉ có thể quan sát từ trên không.
Các hình khắc bánh xe bí ẩn trên mặt đất tại Jordan có niên đại từ 6.500 TCN, theo các nghiên cứu khảo cổ. Nói cách khác, những hình khắc này cổ hơn ít nhất 6.000 năm so với các ‘hình vẽ Nazca’ khổng lồ nổi tiếng hơn tại Peru. Tuy rằng các nhà nghiên cứu chưa rõ mục đích thật sự của chúng là gì, họ tin rằng các ‘bánh xe’ bí ẩn được vẽ trên sa mạc đen ở Jordan có thể được sử dụng như đài quan sát thiên văn hay thậm chí mồ chôn người chết.
Theo GS Gary Rollefson từ ĐH Whitman ở Washington (Mỹ), các bánh xe khác nhau ở Jordan nhiều khả năng có mục đích sử dụng khác nhau.
‘Các ụ đá hình tháp có thể chính là các mồ chôn, bởi đây là phương thức an táng người chết khá phổ biến’, GS Rollefson nhận định.
Giống với các hình vẽ Nazca ở Peru, các hình khắc bí ẩn trên mặt đất ở Jordan chỉ có thể được quan sát từ trên không. Các nhà nghiên cứu vẫn không thể giải thích tại sao những bánh xe khổng lồ này được xây như vậy, bởi lẽ gần như không thể nhìn thấy nó khi quan sát trên mặt đất.

Ai tạo ra những mô thức hình học bí ẩn này vào hơn 8.500 năm trước?
Các vòng tròn bí ẩn ở Jordan được phát hiện lần đầu tiên bởi các phi công trong Thế Chiến I. Đại úy Percy Maitland của Không quân Hoàng gia Anh đã viết về những điểm kỳ dị bắt gặp trên sa mạc trong một bài viết trên tạp chí Antiquity vào năm 1927.
Theo Đại úy Percy Maitland, người Bedouin (dân du mục gốc Ả rập) gọi cấu trúc này là “công trình của cổ nhân”, một cái tên thi thoảng vẫn được các nhà nghiên cứu ngày nay sử dụng. Các nhà nghiên cứu định tuổi các hình khắc bí ẩn này thông qua phương pháp “Phát sáng kích thích quang học” (optically stimulated luminescence – OSL), vốn được sử dụng để xác định xem các thành phần khoáng chất trong hình khắc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời cách đây bao lâu, đo lường mức độ năng lượng photon được giải phóng.
Theo kết quả nghiên cứu khảo cổ, các hình khắc bí ẩn tại sa mạc Jordan có các mô thức hình học chính xác và trải dài khoảng vài kilomet. Hiện chưa ai có thể giải thích làm thế nào nhân loại thời cổ đại có thể tạo ra những hình khắc này vào hơn 8.000 năm trước, một thời kỳ mà theo giới học giả chủ lưu, con người chưa đủ phát triển để tạo ra những mô thức hình học như vậy. Ngoài ra, việc tạo nên những hình khắc này cũng rất khó bởi vào 8.000 năm trước, khí hậu vùng Trung Đông ẩm thấp hơn rất nhiều và địa hình xung quanh có sự khác biệt so với chúng ta nhìn thấy ngày nay.

Theo một bài viết đăng trên tạp chí Khoa học Khảo cổ (Journal of Archaeological Science), quần thể công trình này “sử dụng các mô thức hình học cụ thể và trải dài hàng chục kilomet, cho thấy nhiều sự tương đồng với hệ thống hình vẽ nổi tiếng trên Cao nguyên Nazca ở Peru”.
“Chúng xuất hiện trên khắp khu vực Ả Rập, từ Syria, Jordan, Saudi Arabia cho đến Yemen. Điểm đáng kinh ngạc của các ‘Công trình’ này là rất khó để nhận biết chúng từ mặt đất, nhưng lại rất dễ dàng khi quan sát từ trên không”.
Theo GS David Kennedy từ Đại học Tây Úc, ‘Người dân có lẽ đã bước qua chúng, dẫm lên chúng, trong hàng thế kỷ, hàng thiên niên kỷ, mà không hay biết chúng có hình dạng như thế nào’.
Quý Khải