"Bí quyết" sống lâu trong thế giới tự nhiên

GD&TĐ - Tôm hùm Mỹ, thuỷ tức, sứa biển hay thông Bristlecone đều có thể bị giết chết bởi các yếu tố ngoại vi. Nhưng nếu không gặp những điều bất lợi trên, chúng có thể sống rất thọ từ hàng trăm, hàng ngàn năm, thậm chí có thể bất tử.

"Bí quyết" sống lâu trong thế giới tự nhiên

Đây cũng là khao khát của loài người, bởi vậy chúng ta không khỏi tò mò về 'bí quyết' của những sinh vật này.

Những loài có khả năng 'hack' tuổi

* Thông Bristlecone: Đây là một loài cây sống tại Bắc Mỹ. Chúng sinh sôi nảy nở tại đây từ hơn 5.000 năm trước, cùng thời điểm mà thành Troy ở Thổ Nhĩ Kỳ được xây dựng. Trải qua bao nhiêu thăng trầm của lịch sử nhân loại, bao triều đại đổi thay, thông Bristlecone vẫn sống tốt và khoẻ mạnh trên những vùng đất khô cằn. Tuy vậy, thời gian cũng hằn lên những cái cây 'siêu' cổ thụ này không ít 'nếp nhăn'. Một trong những điều đáng sợ của việc sống lâu là các tế bào sẽ bị đột biến từ các độc chất tích luỹ trong môi trường. Thế nhưng trải qua 5 thiên niên kỷ, loài Bristlecone dường như chẳng thay đổi gì mấy. Một nghiên cứu hồi 2001 so sánh bụi và phấn hoa của loài này ở giai đoạn hiện nay và trở về các thời điểm trước đó, kéo dài tới 4.700 năm trước, cho thấy chúng gần như không bị đột biến. Chưa kể, mô mạch ở những cây cổ thụ vẫn 'tráng kiện' như những cây non vừa đến tuổi niên thiếu.

* Tôm hùm Mỹ: Tuy không sống thọ như thông Bristlecone, nhưng loài sinh vật biển này có một khả năng mà ai cũng mong muốn. Chúng có thể mọc lại cả một chiếc càng nếu chẳng may nó bị mất do tai nạn. Theo nghiên cứu, năng lực trên dường như có liên quan tới sự thay đổi của DNA loài tôm hùm. Các nhiễm sắc thể của các loài động vật có một điểm đặc biệt ở phía đầu của chúng, gọi là telomere. Các telomere có tác dụng bảo vệ phần DNA ở trong không bị phá hoại. Song trong quá trình phân bào và nhân đôi nhiễm sắc thể, các telomere bị giảm dần đi chiều dài.

Nguyên nhân của việc này là các enzyme dùng để tổng hợp DNA mới từ DNA gốc không 'đọc' được tới cùng đoạn nhiễm sắc thể. Các nhà khoa học nhận ra các đoạn telomere càng ngắn đi thì các tế bào có vòng đời càng thấp. Nhưng đối với tôm hùm Mỹ, chúng đã 'hack' được quá trình trên bằng cách tạo ra một enzyme đặc biệt có chức năng 'kéo dài' các telomere, gọi là telomerase. Một nghiên cứu hồi 1998 cho thấy enzyme trên có mặt ở mọi cơ quan của loài này. Người ta suy ra rằng chính nó đã giúp các tế bào của tôm hùm luôn luôn khoẻ mạnh và có tuổi thọ không đổi dù cho có phân bào bao nhiêu lần trong đời.

* Sứa biển: Một trường hợp gần như bất tử khác là sứa biển. Vòng đời của sứa biển như sau: Khi tinh trùng và trứng của loài này gặp nhau, chúng tạo thành hợp tử và phát triển lên ấu trùng. Nhưng ấu trùng này không phát triển trực tiếp lên thành sứa hoàn chỉnh, mà 'rơi' xuống đáy biển rồi tạo thành mầm polyp có cấu trúc dạng nhánh. Những mầm polyp lại tiếp tục nhân bản vô tính tương tự thuỷ tức thành các mầm polyp khác. Về sau, những mầm polyp trên mới nở ra các con sứa và chúng mới bắt đầu có giới tính. Rồi đám sứa trưởng thành này mới sinh ra tinh trùng và trứng để lặp lại chu kỳ trên.

Dù vậy, bí mật về sự bất tử của sứa biển vẫn chưa được bật mí. Các nhà khoa học đoán rằng có thể tế bào gốc cũng chính là đáp án ở trường hợp của loài này. Chúng có thể phát triển đủ mạnh để thay thế các tế bào thông thường đã già yếu. Song đến giai đoạn 'dậy thì', dường như việc phải trở nên 'khác biệt' nằm ngoài khả năng của các tế bào gốc. Và quá trình sinh sản đòi hỏi cơ thể phải bỏ ra rất nhiều tài nguyên đến mức làm hao tổn tuổi thọ của sinh vật.

Thủy tức - nhà vô địch tuổi thọ

Với khả năng tái sinh liên tục, thủy tức là loài động vật duy nhất không chịu ảnh hưởng của quá trình lão hóa. Theo tác giả nghiên cứu Daniel Martinez, nhà sinh học ở Đại học Pomova, California, Mỹ, phần lớn các tế bào cơ thể của loài này đều là tế bào gốc. Các tế bào có thể phân chia liên tục và khác với mọi loại tế bào trong cơ thể. Ở người, dạng tế bào này chỉ xuất hiện trong vài ngày đầu phát triển phôi thai. Ngược lại, thủy tức thường xuyên trẻ hóa cơ thể với những tế bào mới.

Trong một nghiên cứu, nhóm của Martinez tạo ra những hòn đảo thiên đường nhỏ cho 2.256 con thủy tức. Họ muốn cung cấp điều kiện sống lý tưởng cho loài vật. Mỗi cá thể ở trong một chiếc đĩa riêng, với nước thay ba lần một tuần và thức ăn là tôm biển tươi. Sau 8 năm, các nhà nghiên cứu không tìm thấy dấu hiệu lão hóa ở thủy tức được nuôi. Tỷ lệ tử vong hàng năm giữ nguyên ở 1/167 con thủy tức, bất kể độ tuổi. Tương tự, số thủy tức có khả năng sinh sản vẫn ở mức 80%, trong khi 20% còn lại chịu ảnh hưởng từ điều kiện thí nghiệm. 'Tôi tin chắc một cá thể thủy tức có thể sống bất tử trong điều kiện phù hợp', Martinez nói.

Thực tế, trong môi trường tự nhiên, bệnh dịch, thú săn mồi và ô nhiễm nguồn nước thường giết chết thủy tức trước khi chúng đạt đến độ bất tử. Tuy nhiên, nghiên cứu thủy tức có thể giúp các nhà khoa học tìm hiểu lý do khiến phần lớn động vật lão hóa

TIN LIÊN QUAN

Hàng trăm tấn vàng và sóng hấp dẫn sản sinh sau vụ sáp nhập của hai ngôi sao neutron

Các nhà khoa học lần đầu tiên phát hiện sóng hấp dẫn sinh ra khi hai ngôi sao neutron siêu đặc nằm cách Trái Đất 130 triệu năm ánh sáng xảy ra va chạm và hợp nhất. Theo Iflscience, trong buổi họp báo tối qua tại Washington DC, Mỹ, đài quan sát

Kì lạ loại cỏ ‘yoga’ tự héo để chịu khô hạn nhiều ngày tháng và tươi tốt trở lại khi có mưa

Một loại cỏ héo khô khi trời hạn hán và nhanh chóng xanh tốt trở lại khi mưa xuống thu hút sự chú ý của các nhà khoa học Loại cỏ này được tìm thấy ở Úc, khác với xương rồng chúng vẫn có đầy đủ thân và lá lớn. Khi hạn hán, chúng khô ...

3 người đàn ông bắt được ‘thủy quái khổng lồ’ sông Amazon

Lưu vực sông Amazon có rất nhiều bí mật, những truyền thuyết về thủy quái cũng chưa bao giờ biến mất. Nhưng hầu hết người dân địa phương sẽ tránh xa những khu vực nguy hiểm này...

Sóng âm có thể giết chết bạn không?

Liệu sóng âm thanh có đủ sức giết chết một người hay không? Đó cũng là câu hỏi của các nhà khoa học và nhất là fan của phim khoa học viễn tưởng...

Bộ 3 ‘gấu, sư tử, hổ’ chung sống với nhau suốt 15 năm, giờ ra sao?

Hiện nay có rất nhiều các loài động vật vốn là kẻ thù tự nhiên của nhau nhưng lại có thể trở thành những người bạn thân thiết và cùng chung sống hòa hợp với nhau.

Loài chuột ăn thịt bọ cạp và rết độc, hú như chó sói dưới ánh trăng

Chuột Onychomys sống ở sa mạc Sonoran (Mỹ) có khả năng hú như chó sói và kháng được nọc độc cực mạnh, chúng thậm chí ăn thịt cả bọ cạp và rết khổng lồ. Con chuột không hề sợ hãi con bò cạp có nọc độc mà từ từ tiến gần và ra đòn tấn công. ...

Con người có thể tử vong theo 27 cách khác nhau nếu tiếp xúc với sóng nhiệt quá nhiều

Các nhà khoa học cảnh báo rằng các sóng nhiệt có thể giết chết con người theo 27 cách khác nhau. Trong số đó cái chết đau đớn và tàn khốc là các cơn đau tim, suy gan và tổn thương não. Các nhà khoa học tại Đại học Hawaii ( Hoa Kỳ) đã nghiên ...

Phát hiện răng hóa thạch cổ có niên đại 9,7 triệu năm: Lịch sử loài người phải viết lại?

Một bộ răng hóa thạch đã được các nhà khảo cổ học Đức tìm thấy có khả năng “viết lại” hoàn toàn lịch sử loài người như chúng ta vẫn học từ trước tới nay. Răng, thuộc tổ tiên của con người, từng được cho là có nguồn gốc ở châu Phi, nay đã được ...

THỦ THUẬT HAY

15 tính năng và tùy chọn hữu ích của Google Maps

Google Maps hiện có hơn 1 tỷ người dùng, làm nó trở thành phần mềm điều hướng phổ biến nhất trên thế giới. Đây là một công cụ thực sự hữu ích mỗi khi bạn ra phố. Dù là người đã sử dụng Google Maps lâu năm nhưng bạn có

Hướng dẫn gỡ bỏ tùy chọn All apps trên Start Menu Windows 10

Trên Windows 10, Start Menu được thiết kế khá hiện đại và thân thiện. Ở khung bên trái, người dùng sẽ nhìn thấy một số chương trình hữu ích cùng các tùy chọn truy cập nhanh và tùy chọn All Apps. Khi bạn click vào tùy

Chia sẻ bạn cách xem lịch sử cuộc gọi, thời gian gọi trên điện thoại Samsung

Bạn là người lần đầu tiên sử dụng điện thoại thông minh. Bạn đang sở hữu một chiếc Điện thoại của hãng Samsung. Bạn muốn xem lịch sử cuộc gọi và thời gian gọi nhưng vẫn chưa biết cách.

3 mẹo hay sử dụng OPPO Watch dành cho bạn

OPPO Watch là sản phẩm đồng hồ thông minh đầu tiên, đóng vai trò chiến lược trong hệ sinh thái IoT của OPPO. Ngoài những yếu tố về phần nhìn, OPPO Watch được nhà sản xuất chăm chút rất cẩn thận về các tính năng cho

Hướng dẫn đọc, viết các đơn vị đếm trong tiếng Anh, chục, ngàn, trăm, triệu, tỉ

Bài viết này sẽ hướng dẫn đọc, viết các đơn vị đếm trong tiếng Anh, chục, ngàn, trăm, triệu, tỉ để các bạn có thể thực hiện các cuộc giao tiếp được chính xác hơn. Việc bạn nói đúng tên các đơn vị số đếm cụ thể sẽ giúp

ĐÁNH GIÁ NHANH

Đánh giá KTM Duke 390 2017: Liệu có phải mọi thứ vẫn như cũ?

Nhìn bằng mắt khối động cơ của 2 phiên bản 2015 và 2017 có sự tương đồng rất lớn: vẫn là DOHC và vẫn là 390 nên mọi người sẽ tặc lưỡi cho rằng chẳng có gì khác biệt cả và điều đó sai hoàn toàn. Đầu tiên là tỉ số nén

Đánh giá HP Spectre x360 – Mỏng nhẹ, dáng đẹp, màn hình xoay 360 độ

HP không chỉ nâng cấp cấu hình phần cứng mẫu Spectre x360 mới mà còn thay đổi ngôn ngữ thiết kế nhằm tối ưu sản phẩm theo nhu cầu người dùng. Đây cũng là chiếc máy tính đa chế độ 13,3 inch mỏng nhẹ nhất phân khúc

Đánh giá màn hình Dell Alienware AW2518HF: Nhiều tính năng, giá hấp dẫn

Đặc biệt AW2518H cũng là một trong số ít màn hình chuyên game hiện nay có tần số quét đạt mức 240Hz, giúp thể hiện trọn vẹn những cảnh game hành động tốc độ, mang lại trải nghiệm tốt hơn trong các game bắn súng góc